چکیده
حفظ قرآن مانند حرکت یک ماشین بزرگ هجده چرخ است که اگر یکی از این چرخ‌هایش را از دست بدهد، نمی‌تواند به‌درستی حرکت کند. چرخ‌های حفظ قرآن، شامل تکنیک‌ها و روش‌های درست حفظ است و یکی از اولین این چرخ‌ها، انتخاب زمان درست برای حفظ است. به این زمان، ساعت طلایی در حفظ قرآن می‌گویند. در این مقاله کاربردی قصد داریم به شما نشان دهیم که چرا حفظ در این ساعت طلایی بسیار مهم و کلیدی است و چگونه می‌توان این ساعت را کشف کرد. با ما همراه باشید تا با روش اصولی یافتن ساعت طلایی در حفظ قرآن آشنا شویم.
آشنایی با ساعت طلایی در حفظ قرآن و دلایل اهمیت کشف آن
یکی از مقدمات مهم برای آغاز حفظ قرآن، کشف زمان طلایی در حفظ است. ممکن است تاکنون عبارت «زمان طلایی در حفظ» را نشنیده باشید؛ زمان یا ساعت طلایی حفظ قرآن، یعنی ساعتی از روز که در آن هر فرد، مراحل حفظ قرآن خود را در بالاترین کیفیت انجام می‌دهد و مغز او در مطلوب‌ترین حالت برای اخذ آیات الهی قرار دارد. هر فردی زمان طلایی خاص خودش را دارد و کشف این زمان کلیدی، یکی از بااهمیت‌ترین مقدمات شروع حفظ قرآن است. اما شاید بپرسید چرا زمان طلایی این‌قدر مهم است؟
- ایجاد آرامش و تمرکز بالا: حفظ قرآن کریم، فعالیتی ذهنی است. اگر می‌خواهیم قرآن را باکیفیت بالایی حفظ کنیم، ابتدا باید بستر ذهن خود را آماده کنیم. زیرا تا زمانی که ذهن ما درگیر مشغله‌ها و مشکلات روزانه است، نمی‌توان انتظار یک عملکرد عالی داشت؛ بنابراین بسیار مهم است که در مدتی که به حفظ قرآن مشغولیم، ترافیک ذهنی خود را کنترل کنیم و برای دقایقی خود را از زندگی و تمام دغدغه‌هایی که همراه دارد، جدا کرده و به آرامش قرآنی پناه ببریم و با تمرکز بالا، حفظ را شروع کنیم. برای تجربهٔ چنین آرامش و تمرکزی در هنگام حفظ، الزامی است که زمان درست یا همان ساعت طلایی خود را مشخص کنیم و در آن ساعت مشغول حفظ شویم.
- نظم و ایجاد اشتهای حافظه: علاوه بر دستیابی به آرامش و تمرکز، حفظ قرآن در ساعت طلایی، باعث ایجاد نظم می‌شود و ما را وادار می‌کند تا حفظ را در وقت مشخصی از روز انجام دهیم. این نظم، نقش پر رنگی در موفقیت یک حافظ دارد؛ زیرا حفظ منظم باعث می‌شود که این امر مستحب برای ما به کاری واجب تبدیل شود. پشتکار و ارادهٔ ما را تقویت کرده و در ما الزامی درونی ایجاد می‌کند. همچنین حفظ قرآن به‌صورت منظم در زمان طلایی، موجب ایجاد «اشتهای حافظه» می‌شود؛ به این معنا که در رأس ساعت تعیین شده، ذهن ما خود عمل حفظ قرآن را به ما یادآوری می‌کند و آماده دریافت محفوظات جدید می‌شود.
بهترین ساعت برای حفظ قرآن چه زمانی است؟
سؤال این جاست که زمان طلایی دقیقاً چه ساعتی است؟ همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره کوتاهی شد، ساعت طلایی برای هر فرد، متفاوت است. بر اساس این که ما چه سبک زندگی، عادات، مشغله‌ها، خوراک و وضعیت جسمانی داریم؛ زمان طلایی فرق می‌کند. کسانی هم که در این باره، ساعات مشخصی را به حافظان توصیه می‌کنند، در واقع یک نسخهٔ واحد را برای همگان می‌پیچند که امر بسیار ناپسندیده‌ای است.
در واقع هر فرد می‌بایست بر اساس موقعیت و احوالات خاص خودش، زمان طلایی خود را کشف کند. در ادامه به شما آموزش می‌دهیم که چطور پربازده‌ترین زمان روز یعنی ساعت طلایی را پیدا کنید و عمل حفظ قرآن را در خوشایندترین و مفیدترین حالت ممکن، به انجام برسانید.
4 مرحله تا کشف ساعت طلایی برای حفظ قرآن
کشف زمان طلایی حفظ قرآن، کار بسیار آسانی است. کافی است مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
- ابتدا به برنامه روزانه خود نگاهی بیندازید و ببینید در چه زمان‌هایی احساس خستگی، اضطراب و درگیری فکری کمتری دارید و حدس بزنید در چه ساعاتی از روز بیشترین میزان انرژی و تمرکز را دارید. حال چند ساعت مختلف را انتخاب کرده و در دفترچهٔ یادداشت روزانه خود ثبت کنید.
- در مرحله بعد، ساعت اولی که انتخاب کرده‌اید را در نظر بگیرید. برای دو یا سه روز آینده، در همین ساعت به حفظ قرآن مشغول شوید. در این مدت به وضعیت روحی، جسمانی و کیفیت حفظ خود توجه کنید. در انتهای این دو روز از خود آزمونی بگیرید و نمره‌ای تعیین کنید. این نمره را به همراه شرح‌حالی از وضعیت خود در دفترچهٔ یادداشت خود ثبت نمایید.
- حال مرحله قبل را برای دیگر ساعاتی که احتمال داده‌اید، تکرار کنید. نمرات آزمون‌های دیگر ساعات را هم در دفترچه خود ثبت کنید و توضیحات لازم را در صورت نیاز یادداشت کنید.
- بعد از آزمایش تمام ساعت‌ها، اکنون وقت مقایسه است؛ بر اساس نتایج آزمون‌ها و یادداشت‌برداری‌های خود، بهترین ساعتی که در آن حفظ باکیفیت‌تری داشته‌اید و کمتر دچار حواس‌پرتی شدید را انتخاب کنید. این زمان همان ساعت طلایی حفظ شماست.
پارامترهای مؤثر در انتخاب زمان طلایی برای حفظ قرآن
اکنون با نحوهٔ کشف ساعت طلایی حفظ قرآن آشنا شدید. حال برای اطمینان از انتخاب زمانی مناسب برای حفظ، می‌توانید ویژگی‌های ساعت طلایی حفظ قرآن را بررسی کنید. در ادامه 3 ویژگی مهم برای ساعت طلایی حفظ قرار داده‌ایم. اگر زمانی که به حفظ قرآن اختصاص داده‌اید، دارای این 3 ویژگی باشد، می‌توانید از انتخاب خود مطمئن شوید.
انرژی جسمانی مناسب
اولین عامل تعیین‌کننده در انتخاب زمان مناسب برای حفظ قرآن، وضعیت فیزیکی شماست. برای ارزیابی این مؤلفه، باید سه نکته را در نظر بگیرید: میزان انرژی، وعده‌های غذایی و ساعت خواب سه مورد مهم در وضعیت جسمانی شما هستند.
میزان انرژی
ابتدا در نظر بگیرید در چه زمانی فعالیت فیزیکی و ذهنی کمتری دارید. ساعت طلایی شما باید زمانی باشد که فاصله زیادی با فعالیت‌های سنگین روزانهٔ شما داشته باشد. به‌عبارت‌دیگر، باید به نحوی ساعت حفظ خود را تنظیم کنید که پیش از آن به‌خوبی استراحت کرده باشید و هیچ خستگی در بدن شما نباشد.
به‌عنوان‌مثال اگر ساعت 5 عصر از سرکار برمی‌گردید، نباید در همان ساعات ابتدایی برگشت به خانه شروع به حفظ کنید. بلکه استراحت کنید و اجازه دهید خستگی از بدن شما خارج شود. هنگامی‌که انرژی خود را بازیافتید می‌توانید سراغ حفظیات خود بروید. در‌صورتی‌که با خستگی سراغ حفظ قرآن بروید، حفظ باکیفیتی نخواهید داشت. وقت شما بیهوده هدر می‌رود و کم‌ترین نتیجه را به دست می‌آورید.
وعده‌های غذایی
نکتهٔ دوم، وعده‌های غذایی شما است. اینکه شما چه می‌خورید و کی می‌خورید، تأثیر زیادی بر عملکرد مغز شما دارد. مواد غذایی بسیاری وجود دارد که مصرف آن‌ها می‌تواند حافظهٔ ما را تقویت کند. سبزیجات و میوه‌هایی مانند آووکادو، بروکلی، کلم‌پیچ و انواع توت‌ها برای عملکرد بهتر مغز عالی هستند. در کنار این مواد، حتماً از روغن ماهی، مغزیجات و تخم‌مرغ هم استفاده کنید.
نکته دیگری که دربارهٔ غذا وجود دارد و روی حفظیات ما تأثیر می‌گذارد، ساعت غذاخوردن ماست. بعد از مصرف غذا، فرایند هضم در معده شروع می‌شود. فرایند هضم باعث می‌شود که جریان خون از سراسر بدن به سمت معده متمرکز شود. در نتیجه خون کمتری به مغز شما می‌رسد و احساس خواب‌آلودگی می‌کنید. این احساس در زمانی که غذای سنگینی مصرف می‌کنید، به‌مراتب بیشتر است. به همین علت بهتر است ساعت طلایی حفظ قرآن، با زمان خوردن وعده‌های غذایی فاصله داشته باشد.
خواب مناسب
آخرین نکتهٔ مهم درباره وضعیت جسمانی مناسب، حفظ خواب است. وقتی به اندازهٔ کافی و در زمانی مشخص می‌خوابیم، مغز قدرت و عملکرد چابک‌تری خواهد داشت. به همین دلیل توصیه می‌شود با تنظیم خواب خود، انرژی روزانهٔ خود را افزایش دهید تا هنگام حفظ قرآن، سرحال باشید.
وضعیت ذهنی مناسب
از دیگر عوامل مهم در انتخاب ساعت طلایی، وضعیت ذهنی ماست. حفظ قرآن، فعالیتی ذهنی است. در واقع ذهن ما بستری برای دریافت محفوظات است. اگر این بستر آماده نباشد یا با چیزهای دیگر اشباع شده باشد، نمی‌توان محفوظات جدید را وارد آن کرد. از‌این‌رو تمرکز و آرامش هنگام حفظ آیات جدید، نقش اساسی در کیفیت حفظیات ما دارد.
حال برنامهٔ روزانهٔ خود را بررسی کنید. در چه زمان‌هایی بیشترین مشغله و درگیری فکری را دارید؟ در چه زمان‌هایی تصمیمات مهم زیادی می‌گیرید؟ در چه ساعاتی مکالمه‌های مهم دارید؟ ساعت طلایی شما، باید زمانی غیر از این مواقع باشد. نکتهٔ مهم این است که همواره عوامل حواس‌پرتی وجود دارند که تمرکز ما را مختل می‌کنند. مهم این است که در چه زمانی کمتر از دیگر ساعت‌ها آرامش ذهنی داریم.
اگر با وجود انتخاب مناسب، باز هم دچار حواس‌پرتی می‌شوید و در افکار پریشان خود غرق هستید، باید روی قدرت تمرکز خود کار کنید. برای این منظور مقالهٔ کاربردی «ویژگی‌های زمان و مکان مناسب برای حفظ قرآن» را از دست ندهید. در این مقاله، متوجه خواهید شد که چطور با تغییر مکان و زمان حفظ قرآن خود، می‌توانید تمرکز خود را تقویت کنید.
بهترین بازدهی
مؤلفهٔ پایانی در انتخاب زمان طلایی حفظ قرآن، عملکرد خود شماست. این که در چه ساعاتی از روز ذهن شما چابکی بیشتری دارد و بهتر عمل می‌کند. به‌عنوان‌مثال برخی افراد صبح‌ها حس بهتری دارند و سریع‌تر مطالب را یاد می‌گیرند. درحالی‌که عده‌ای دیگر عصرها احساس آرامش و تمرکز بیشتری دارند. برخی دیگر دوست دارند آخر شب‌ها و در سکوت شب، کارهای مهمشان را انجام دهند.
در‌هر‌حال این عاملی است که خود شما از آن باخبرید و در هر فردی متفاوت است. اگر هم نمی‌دانید در چه ساعاتی ذهن شما بهتر کار می‌کند، طبق دستورالعمل گفته شده عمل کنید. یعنی با آزمون‌و‌خطا، عملکرد خود را ارزیابی کنید تا درنهایت ساعت طلایی خود را بیابید.
نکته مهم: نکته‌ای کلیدی که درباره زمان طلایی وجود دارد؛ می‌بایست این زمان را فقط به محفوظات جدید اختصاص دهیم و نه مرور آیات قدیمی. زیرا برای دستیابی به حفظ مانا، بسیار مهم است که آیات جدید در بهترین بستر ذهنی ما قرار بگیرند. برای مرور آیات گذشته، بهتر است ساعات متنوعی در طی روز انتخاب کنیم و حتی این زمان‌ها را به‌دلخواه تغییر دهیم. زیرا این تنوع زمانی محفوظات را در ذهن تازه نگه می‌دارد و موجب ماندگاری بیشتر می‌شود.
کلام آخر
در این مقاله، اهمیت کشف زمان درست برای حفظ آیات الهی را بررسی کردیم و دریافتیم یافتن این زمان چه فواید ارزشمندی به همراه دارد. همچنین آموختیم که چگونه می‌توان در طی یک هفته ساعت طلایی خود را کشف کنیم و بفهمیم در چه ساعتی از روز مغز ما در بالاترین میزان آمادگی قرار دارد. به‌این‌ترتیب می‌توانیم تا حد زیادی، مسیر حفظ را برای خودمان هموار کنیم و با لذت و کیفیت بیشتری به حفظ قرآن کریم بپردازیم.
