چک‌لیست نکات لازم برای تبدیل‌شدن به قاری موفق

چکیده

قرآن سرشار از زیبایی‌های ظاهری و باطنی است. زمانی که آیات قرآن با قرائت خوانده می­‌شود، این زیبایی‌‌ها چندین برابر می­شوند و تأثیرگذاری آنها به اوج می­‌رسد. از‌این‌‌رو بسیاری از افراد مجذوب و مسحور قرائت‌­های زیبای قرآنی می­‌شوند و حتی عده­‌ای با شنیدن صوت زیبای قرآن، مسلمان شده و به اسلام روی آورده­‌اند.

به همین علت بسیاری از علاقه‌‌مندان قرآن، به‌‌خصوص جوانان مشتاق یادگیری قرائت قرآن می‌­شوند و با خود می­‌گویند: «چطور قاری قرآن شوم؟» در این مقاله می‌­خواهیم نقشه­ای 5 مرحله­ای در اختیار شما قرار دهیم تا چشم­اندازی روشن به مسیر قرائت قرآن داشته باشید. همچنین با مطالعهٔ این مقاله در‌می‌­یابید که هرکسی با هر سن و میزان استعدادی می­‌تواند قاری قرآن شود. پس تا انتهای این مقاله، همراه ما باشید.

3 دلیل مهم اهمیت هدف‌گذاری در قرائت قرآن

قلم و کاغذی بردارید و به مسیر قرائت قرآن فکر کنید؛ اولین سؤالی که باید به آن جواب بدهید این است: «هدف من از قاری شدن چیست؟» واقعاً هدف شما از قرائت قرآن چیست؟ متأسفانه بسیاری از والدین یا قرآن‌آموزان تنها برای فخرفروشی و کسب رضایت مردم، به قرائت قرآن روی می­آورند. علت این است که جایگاه قاریان قرآن به‌گونه‌‌ای است که مدام در معرض دید همگان قرار می­‌گیرند. همچنین باتوجه‌به زیبایی قرائت قرآن، همواره عدهٔ کثیری از مردم تحت‌‌تأثیر قرار می­‌گیرند.

در نتیجه قاریان همواره در جمع‌‌های مختلف برجسته و مورد‌توجه هستند. این شهرت در کنار محبوبیت و اعتبار اجتماعی، ممکن است بسیاری از افراد را از هدف اصلی قرائت قرآن یعنی خواندن صحیح آیات برای ارتباط نزدیک با پروردگار، منحرف کند. به همین دلیل بسیار حائز اهمیت است که با خلوص نیت و انتخاب هدفی خالصانه، از بروز این خطاها جلوگیری کنیم. برخی از مزیت‌های هدف‌مندی در قرائت قرآن به شرح زیر است:

• کاهش خطاها: مرحله اول برای شروع هر کاری، هدف‌‌مندی و اراده است. این مرحله تأثیر مستقیمی در میزان موفقیت آیندهٔ شما خواهد داشت. همچنین شما را در مسیر درست یادگیری قرار می‌­دهد و از خطاهای آینده می­‌کاهد؛ بنابراین توصیه می­‌شود از این مرحله با سهل‌­انگاری عبور نکنید.
• نظم و اراده قوی: هدف‌‌مندی باعث ایجاد نظم و اراده می­‌شود. کسی که هدفمندانه شروع به یادگیری مهارت قرائت قرآن می‌کند، بازهٔ زمانی و مسیری برای خود مشخص می­‌کند.
• بررسی عملکرد: با بررسی عملکرد خود در زمان تعیین شده از میزان پیشرفت خودآگاه می­‌شود. درنتیجهٔ مشاهدهٔ پیشرفت‌‌ها، انگیزه و اراده فرد برای پیمودن باقی مسیر تقویت می‌­شود.

روخوانی و روان‌خوانی صحیح، اساس قرائت قرآن

مرحله دوم برای یادگیری مهارت قرائت قرآن، تقویت روخوانی و روان‌‌خوانی است. افراد زیادی هستند که با وجود علاقه شدید به قرائت قرآن، در تلاوت سادهٔ قران مشکل دارند. این مسئله‌‌ای کاملاً طبیعی است؛ چرا که زبان قرآن عربی است و روان‌‌خوانی درست آن نیازمند یادگیری قواعد خواندن صحیح این زبان است.

نکتهٔ مهم: در صورت داشتن ضعف در روخوانی و روان‌‌خوانی قرآن، نمی‌‌توانید قرائت قرآن را آغاز کنید. در واقع اهمیت مهارت روان‌‌خوانی برای یک قاری، مانند اهمیت جدول‌‌ضرب برای یک ریاضی‌‌دان است. به همین خاطر به شما پیشنهاد می­‌کنیم با دریافت آموزش‌‌های صحیح و اصولی، پایهٔ خود را قوی کنید و بعد از کسب مهارت لازم در این بخش به سراغ یادگیری مهارت قرائت قرآن بروید.

دقت کنید که برخی دوره­‌های آموزشی روخوانی و روان‌‌خوانی قرآن، از تکنیک­‌های قدیمی استفاده می­‌کنند. این آموزش‌­ها نتیجه‌­بخشی کمی دارند و در‌نتیجه فرایند یادگیری را کند و طولانی می­‌کنند. این در حالی است که یادگیری روان‌‌خوانی و روخوانی قرآن، اولین مرحلهٔ عملی برای قاری شدن است و بسیار مهم است که اصولی و درست انجام شود. بسیاری از افراد در این سطح، با انتخاب آموزش‌‌های نادرست، دچار سرخوردگی و دلسردی می‌­شوند و گاه یادگیری قرآن را برای همیشه کنار می­‌گذارند. در عوض شما می­توانید با دریافت آموزش‌های حرفه‌­ای در زمانی کوتاه و به‌‌راحتی این مرحله را طی کنید و خیلی سریع سراغ تکنیک‌‌های قرائت قرآن بروید. البته قرآن‌‌آموزان بسیاری هم هستند که پیشینه‌‌ای طولانی در یادگیری قرآن دارند. این افراد بر مهارت روخوانی و روان‌‌خوانی قرآن به طور کامل تسلط پیدا کرده­‌اند و روشن است که باید این مرحله را نادیده بگیرند.

دقت در انتخاب استاد مناسب

یادگیری قرائت قرآن، فرایندی است که بدون همراهی استاد، بسیار دشوار می‌­شود. در این مرحله، شما باید دو استاد انتخاب کنید؛ ابتدا با تحقیق و پرس­و­جو از قاریان موفقی که می‌­شناسید، مراکز آموزشی یا اساتید حرفه‌ای قرائت قرآن را پیدا کنید. این استاد، اولین استاد شما است. سپس با کمک استاد اول خود باید یکی از قاریان برجسته و معروف قرآن را به‌عنوان استاد الگوی خود تعیین کنید.

در انتخاب قاری الگو، باید با استاد خود مشورت کنید. زیرا این انتخاب، صرفاً بر اساس سلیقهٔ شخصی شما نیست؛ بلکه باید طبق توانمندی‌­های صدای شما انتخاب شود. تنها استاد شما از سبک­های مختلف قاریان و قدرت صدای آنها آگاه است و تنها ایشان می­توانند قدرت و جنس صدای شما را کشف کنند. به همین خاطر به توصیه‌­های استاد خود اعتماد و از آنها پیروی کنید.

توجه کنید که در صورت انتخاب الگویی نامناسب، ممکن است زمان زیادی را در مسیری اشتباه تلف کنید. در نتیجه هیچ‌‌گاه به قرائت دلخواهتان نزدیک نمی­‌شوید و حتی شاید هرگز نتوانید قاری قرآن شوید. به‌عنوان‌‌مثال استاد عبدالباسط، از بهترین قاریان جهان اسلام هستند. قرائت فوق‌‌العاده زیبای ایشان باعث شده است تا بسیاری از قرآن‌‌آموزان بخواهند از سبک ایشان الگوبرداری کنند. این در حالی است که فقط افرادی که همچون استاد عبدالباسط صدای زیری دارند می­‌توانند در پیروی از سبک ایشان موفق عمل کنند.

الگوبرداری از قاریان بزرگ، پل موفقیت در قرائت قرآن

بعد از انتخاب الگوی مناسب صدای خود، اکنون نوبت انجام تمرینات مداوم و الگوبرداری است. برای این کار، صوت قرائت الگوی خود را تهیه کنید. سپس آیاتی از قرآن را انتخاب کنید. حال به‌دقت به قرائت الگو گوش دهید. در مرحله بعد تلاش کنید به طور مشابه، آیات را قرائت کنید. این کار را برای دفعات متعدد تکرار کنید تا به سطح خوبی از تسلط در قرائت برسید.

 بعد‌از‌این، باید در محضر استاد آیات مشخص شده را اجرا کنید تا استاد اشکالات شما را پیدا کند. همچنین شما می‌­توانید صدای خود را ضبط کرده و با صوت الگو مقایسه کنید. البته گاهی اشکالاتی در قرائت شما وجود دارد که خود شما متوجه آن نمی‌­شوید و فقط فردی غیر از شما می­‌تواند آنها را تشخیص دهد. بعد از یافتن خطاهای خود، دوباره تمرینات خود را از سر بگیرید تا به سطح مطلوب برسید.

این تمرین، اساس تمرینات قرائت قرآن محسوب می­‌شود. شما می‌‌بایست به‌صورت منظم و مداوم، زمانی را صرف انجام این تمرین کنید. تمرین الگوبرداری در حقیقت، فرصتی برای آموزش در محضر بزرگان قرائت جهان است. فرصتی که برای بسیاری از قاریان قدیمی میسر نبوده است. پس با قدردانی از این فرصت، صبور باشید و با اشتیاق به تمرین ادامه دهید.

با انجام تمرینات اصولی، تبدیل به قاری خوش‌صدا شوید

مهم‌‌ترین ابزار قاریان قرآن، صدای آنهاست. به همین دلیل می‌‌بایست در کنار یادگیری تکنیک‌‌های قرائت قرآن، روی صدای خود هم کار کنید. انجام تمرینات صداسازی تأثیر شگرفی در قدرت و کیفیت صدای ما می­‌گذارد؛ بنابراین در انجام این تمرینات هم باید نهایت اهتمام و توجه را بورزید و تمرین‌هایی صداسازی را پیوسته و منظم پیگیری کنید.

تمرین‌­های صداسازی بسیار متنوعی وجود دارد؛ برای یادگیری تمرینات صداسازی می‌­توانید از استاد قرائت خود کمک بگیرید. علاوه بر این کلاس­‌های صداسازی بسیاری هم وجود دارد و می­‌توانید به کمک آنها به‌‌صورت جداگانه صدایتان را تقویت کنید. در غیر این صورت، ویدئوهای آموزشی زیادی هم در بستر آنلاین موجود است که تکنیک‌‌های صداسازی را در اختیارتان می‌­گذارد. برای آشنایی بیشتر با این تکنیک‌­های صداسازی، مقاله بسیار کاربردی «چگونه به یک قاری خوش‌صدا تبدیل شویم؟» را از دست ندهید. نکات مهمی در انجام تمرینات صداسازی وجود دارد که نباید آن‌ها را فراموش کرد. از جمله این نکات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورت به‌کارگیری از تکنیک‌های نادرست یا انجام اشتباه در تمرینات به مدت طولانی، ممکن است برای همیشه به صدای خود آسیب بزنید. این آسیب­‌ها باعث می­شود صدای شما برای همیشه خش‌‌دار شود و شفافیت خود را از دست بدهد. به همین علت دقت کنید که تمرینات را به‌درستی یاد بگیرید و تاحد‌امکان شبیه آموزش‌ها آنها را انجام دهید.
• توجه کنید سوزش­‌ها و گرفتگی‌­های گلو را جدی بگیرید؛ این علائم، نشان‌‌دهندهٔ این است که تمرینات را نادرست انجام داده­اید یا با تمرینات طولانی به گلوی خود بیش از حد فشار آورده‌‌اید. به‌محض گرفتگی صدایتان، تمارین را متوقف کنید و برای پنج الی ده دقیقه به صدای خود استراحت بدهید و آب ولرم بنوشید. بعد از اینکه گرفتگی صدایتان برطرف شد، می­توانید تمرینات را در نت­های پایین ادامه دهید.
• در صورت بروز مداوم این گرفتگی­‌ها، بهتر است تمرینات صداسازی خود را در حضور یک استاد حرفه‌ای انجام دهید تا از صحت آنها اطمینان حاصل کنید و نحوهٔ صحیح انجام آنها را بیاموزید.

• در صورت به‌کارگیری از تکنیک‌های نادرست یا انجام اشتباه در تمرینات به مدت طولانی، ممکن است برای همیشه به صدای خود آسیب بزنید. این آسیب­‌ها باعث می­شود صدای شما برای همیشه خش‌‌دار شود و شفافیت خود را از دست بدهد. به همین علت دقت کنید که تمرینات را به‌درستی یاد بگیرید و تاحد‌امکان شبیه آموزش‌ها آنها را انجام دهید.
• توجه کنید سوزش­‌ها و گرفتگی‌­های گلو را جدی بگیرید؛ این علائم، نشان‌‌دهندهٔ این است که تمرینات را نادرست انجام داده­اید یا با تمرینات طولانی به گلوی خود بیش از حد فشار آورده‌‌اید. به‌محض گرفتگی صدایتان، تمارین را متوقف کنید و برای پنج الی ده دقیقه به صدای خود استراحت بدهید و آب ولرم بنوشید. بعد از اینکه گرفتگی صدایتان برطرف شد، می­توانید تمرینات را در نت­های پایین ادامه دهید.
• در صورت بروز مداوم این گرفتگی­‌ها، بهتر است تمرینات صداسازی خود را در حضور یک استاد حرفه‌ای انجام دهید تا از صحت آنها اطمینان حاصل کنید و نحوهٔ صحیح انجام آنها را بیاموزید.

کلام آخر

در این مقاله طی 5 مرحله، به این سؤال پاسخ دادیم که: «چطور قاری قرآن شویم؟» پرسشی که سرآغاز مسیر زیبای قرائت قرآن است؛ این پنج مرحله شامل هدف‌‌مندی، تقویت مهارت روان‌‌خوانی، انتخاب استاد مناسب، الگوبرداری و صداسازی است. انجام درست هر کدام از مراحل، تأثیر به سزایی در پیشرفت شما خواهد گذاشت. در کنار معرفی مراحل یادگیری قرائت قرآن، شما را در جریان نکات ظریف برای یادگیری اصولی قرائت قرار دادیم که توجه به آنها شما را در مسیر درست یادگیری نگه می­‌دارد. علاوه بر این‌ها، تله­ها و خطاهای قاریان را با هم بررسی کردیم. آگاهی از این اشتباهات به ما کمک می‌کند تا از تکرار و انجام ناصحیح آنها جلوگیری کنیم. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. در پناه قرآن باشید.