جامع‌ترین نقشه راه برای حفظ کل قرآن| مناسب برای مبتدی تا پیشرفته

چکیده

حفظ قرآن به‌واسطه داشتن برکات بی‌پایان و آثار و فضیلت‌های بسیار، از جمله کارهای معنوی و لذت بخشی است که بسیاری از مسلمانان مشتاق یادگیری دقیق آن هستند. مسیر و راه و روش‌های مختلفی برای رسیدن به این مقصود معنوی وجود دارد که ممکن است برخی از آن‌ها فرد را به بیراهه کشانده و برخی با ارائه ساختاری اصولی و ایجاد مسیری روشن، علاقه‌مندان را به هدف بزرگی که دارند، برساند. در این مقاله قصد داریم با ارائه روش‌ها و نکات دقیق، مسیری کاربردی و مشخص را برای شروعی موفق به شما ارائه دهیم.

ناامید نشوید، همه می‌توانند حافظ قرآن شوند

بگذارید در همین ابتدای کار خیالتان را راحت کنیم، همه افراد توانایی لازم برای حفظ قرآن را دارند پس اگر تا به امروز، دلایل مختلف را موجب اجتناب از شروع حفظ قرار می‌دادید و یا احساس می‌کردید که انجام این کار نشدنی است باید بگوییم که واقعاً این‌طور نیست.

توجه داشته باشید که در افکار عمومی حفظ قرآن معمولاً کاری سخت و سنگین تلقی می‌شود این در حالی است که اگر شور و اشتیاق کافی برای انجام کاری وجود داشته باشد قطعاً شخص به موفقیت دست پیدا می‌کند.

خداوند رحمان به همه ما قول داده است که در تمام مسیرهای زندگی همواره پشتوانه قوی ماست و ما را یاری می‌کند فقط کافی است تا ما قدم‌های درست را برداریم و قطعاً ناامیدی از سمت شیطان است. چطور می‌توان یکی از پرفضیلت‌ترین اعمال که موجب نزدیکی به پروردگار می‌شود را انجام داد و از رحمت و لطفاً خداوند در این مسیر پر برکت ناامید شد؟ چه زیبا امیرالمؤمنین حضرت علی علیه اسلام می‌فرمایند:

بزرگ‌ترین گناه ناامیدی از رحمت پروردگار بزرگ است.

میزان‌الحکمه ج4 ص 280 ح 6820

بررسی مهم‌ترین دلایل اجتناب از شروع حفظ قرآن

اینکه ما در انجام کاری موفق نمی‌شویم دلیل قطعی و مهم آن گرفتن تصمیم‌های احساسی و اشتباه است. زمانی که از پایه انتخاب‌های اشتباه داشته باشیم نباید انتظار نتایج خوب را نیز داشت. حفظ آیات الهی کار ساده‌ای نیست و تصور اینکه فعلاً چندجزئی را شروع می‌کنم و بعداً محفوظات خود را قوی خواهم اکید اشتباه و خطاست و دلیل عمده بسیاری از شکست‌ها در مسیر حفظ همین تصورات غلطی است که ناشی از کمبود اطلاعات و عدم توجه به ضربه‌های ناشی ازاین‌گونه سهل‌انگاری‌ها و انتخاب‌های نادرست است.

اگر تا به امروز این عشق و علاقه به حفظ آیات الهی در قلب شما روشن بوده؛ ولی هیچ‌گاه اقدام به گرفتن یک تصمیم جدی برای شروع آن نکرده‌اید، خوب است بدانید که اولاً این شور و اشتیاقی که درون قلب شما نهفته است حاصل لطف و نگاه وسیع پروردگار به شماست پس به‌خوبی قدر این محبت خداوند را بدانید، چه‌بسا که متأسفانه به دلایل مختلفی این نور در قلب بسیاری از افراد برای همیشه خاموش شده است. دوم اینکه، دلیل اقدام‌نکردن شما از چند حالت کلی خارج نیست. در زیر دلایل عدم شروع حفظ را با هم بررسی می‌کنیم:

اهمال‌کاری در انجام تمرینات حفظی

اهمال‌کاری یکی از عادت‌های بسیار مخربی است که می‌توان گفت به‌صورت ناخودآگاه در درون همه ما وجود دارد و در صورت عدم کنترل تبدیل به یک عادت اشتباه و بسیار آسیب‌زننده به مراحل رشد و پیشرفت ما می‌شود. دلایل بسیاری از جمله وجود افکار منفی، ذهن آشفته و نگران، اوقات نامناسب برای شروع کارهای مهم، کمال‌گرایی، ترس و بسیاری از موارد دیگر موجب به‌وجودآمدن این حالت می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر و نحوه حل این مشکل مقاله تأثیر اهمال‌کاری در حفظ قرآن را مطالعه کنید.

قدرت و توانایی‌های حافظه

بسیاری از افراد بر این باورند که انجام حفظ آیات الهی نیازمند داشتن هوشی سرشار است و انجام آن برای هر شخصی امکان‌پذیر نخواهد بود. اینکه درصد کمی از افراد، از هوش قوی‌تری نسبت به عموم افراد جامعه برخوردار هستند قابل‌قبول است. اما این درصد بسیار ناچیز است و به‌هیچ‌عنوان قابل‌مقایسه با تعداد افرادی که با هوشی معمولی موفق به حفظ قرآن شده‌اند نیست. مهم‌ترین نکته این است که شخص قبل از ورود به مسیر حفظ جنس حافظه خود را به‌خوبی بشناسد و متناسب با آن روش و مسیری مناسب را برای خود انتخاب کند.

شناخت سن مناسب

سن مناسب برای حفظ قرآن چیزی نیست که قابل تحمیل به تمام افراد جامعه باشد و نمی‌توان مشخص کرد که با گذشتن از سنی خاص فرد دیگر قادر به حفظ نخواهد بود. باتوجه‌به دغدغه‌ها و شرایط زندگی هر فرد، ممکن است در بازه سنی خاصی توانایی و آمادگی لازم برای انجام این کار را داشته باشد. در بسیاری از روایات اشاره شده است که سن کودکی به دلیل نداشتن مشغله‌های فکری، بهترین زمان برای حک مطالب مهم در ذهن است؛ اما بسیاری از افراد در این سن شرایط و یا علاقه کافی برای فراگیری آیات قرآن را ندارند. همان‌طور که قبلاً هم در مقاله حفظ قرآن در بزرگسالی توضیح دادیم، حتی در سنین بالا نیز به دلیل احساس نیاز افراد به نزدیکی بیشتر با پروردگار و کم‌شدن میزان دغدغه‌های زندگی می‌توان با انتخاب روشی درست حافظ کل قرآن کریم شد.

سردرگمی و مشکلات روحی

تجربه حفظ‌های ناموفق و شکست‌های پیاپی در این مسیر و یا الگو قراردادن افرادی که با وجود توانایی‌های بالا موفق به کسب نتایج موفق در حفظ قرآن نشده‌اند همگی باعث ایجاد اختلالات روحی و حافظه‌ای می‌شوند. چه‌بسا اگر فردی روحیه ضعیفی داشته و یا دچار فشار روحی باشد به‌صورت مداوم با سؤالات و چالش‌هایی مواجه می‌شود که پاسخ‌هایی مطمئنی برای آن‌ها ندارد و این حالات فشارهای بیشتری را به فرد وارد می‌کند. این افراد مداوم در مسیر حفظ خود با سؤالات عجیب و نامشخصی مواجه می‌شوند که باعث باز ماندن آن‌ها از حفظ قرآن می‌شود.

فشارهای جامعه و خانواده

ما در زمانه‌ای به سر می‌بریم که متأسفانه بسیاری از رسانه‌ها و شبکه‌های معاند اعتقادات ما را مورد حمله قرار  داده‌اند و تأثیرات ناخوشایندی روی افکار عمومی داشته‌اند. همین موضوع باعث شده تا برخی افراد دیگر آن اطمینان قلبی و شور و انگیزه خود را برای حفظ آیات الهی از دست بدهند. از طرفی تغیر تفکر بسیاری از خانواده‌ها و اطرافیان موجب ایجاد فشارهای روحی به حافظانی که قصد شروع حفظ قرآن را دارند شده است، به‌نحوی‌که انجام این کار را به‌صورت مداوم مورد تمسخر و عیب‌جویی قرار می‌دهند. فراموش نکنیم که حفظ قرآن با تحمل چنین شرایطی از اجر و پاداش بیشتری نزد خداوند برخوردار است. خداوند در قرآن درمورد چنین افرادی می‌فرماید:

«ذلِكَ جَزاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِما كَفَرُوا وَ اتَّخَذُوا آياتِي‌ وَ رُسُلِي هُزُواً»

این‌گونه کیفر آنها دوزخ است، به‌خاطر آنکه کافر شدند و آیات من و پیامبرانم را به باد استهزاء گرفتند.

سوره کهف، آیه 106

انتخاب مسیرهای اشتباه

اگر بخواهیم مهم‌ترین عامل اجتناب بسیاری از افراد از شروع حفظ را بررسی کنیم، باید بگوییم که انتخاب روش‌های غلط و پر و پیچ‌وخم که مسبب شکست‌ها و ناامیدی بسیاری از حافظان است باعث پرهیز مشتاقان حفظ از شروع این مسیر پر برکت شده است. متأسفانه هنوز هم بسیاری از مؤسسات با شیوه‌های سنگین و سخت سنتی اقدام به آموزش حفظ قرآن می‌کنند. این روش‌ها به‌هیچ‌عنوان قابل‌تعمیم به عموم افراد جامعه نیست و هر فرد باید متناسب با جنس حافظه و شرایط زندگی خودش، روشی مناسب را انتخاب کرده و با کمک آن مسیر حفظی خود را طی کند. در ادامه این موضوع را بیشتر باز خواهیم کرد.

نکته: هدف یادگیری حفظ قرآن طی کردن سریع مسیر نیست بلکه ایجاد محفوظاتی قوی، واضح، شفاف و ماندگار با تحمیل کمترین فشار به حافظه است. تمام این موارد تنها با انتخاب روش حفظی درست قابل انجام است. انجام دقیق و منظم تمارین حفظی در کنار پشتکار و انگیزه باعث شکل گیری محفوظاتی قوی میشوند.

نقشه راه جامع برای شروع حفظ قرآن

قرآن قوی‌ترین پل ارتباطی برای گفتگو با خداوند است. آیات الهی سرشار از معانی عمیق و کامل برای رسیدن به سعادت در زندگی دنیوی و اخروی هستند. فراگیری و به‌خاطر سپاری این آیات همراه با درک و تعقل در آن‌ها از جمله امور مستحبی است که سفارش زیادی به آن شده است. از وظایف مهم حافظان قرآن فراگیری صحیح آیات و توانایی درک معانی ارزشمند آن است و الا حفظی دست‌وپاشکسته و سرشار از خطا و البته بدون درک معانی، چندان کاربردی نخواهد داشت. هر شخص برای طی‌کردن این مسیر نورانی و پر برکت نیازمند توشه راهی قوی و کارآمد است. علاقه‌مندان به حفظ قرآن کریم باید به‌خوبی بدانند که بدون داشتن اطلاعات کافی موفقیت در این مسیر ناممکن خواهد بود. در ادامه چک‌لیستی کامل و جامع از مجموعه نکات مهمی که لازمه حفظی موفق است را با هم بررسی می‌کنیم.

1. قدم اول تصمیم‌گیری و تعیین هدف

همان‌طور که در ابتدای این مقاله گفتیم داشتن شور و انگیزه برای حفظ قرآن نعمت بزرگی است که باید به‌خوبی قدر آن را بدانیم. معمولاً تقویت این شور و اشتیاق موجب ایجاد تصمیمات قطعی برای شروع حفظ قرآن می‌شود. همراه با قطعی‌شدن تصمیم شروع حفظ قرآن، شما باید هدفی مشخص برای انجام این کار را برای خود تعیین کنید. در صورت نداشتن هدف، فکر موفقیت را از سرخود بیرون کنید. بی‌محابا شروع‌کردن و وارد عملی پیچیده‌شدن یکی از مخرب‌ترین و مضرترین حالت‌هایی است که موجب ضربه‌های سنگین به حافظان می‌شود.

توجه داشته باشید که در هر حالتی مهم‌ترین نیت خود را کسب رضای خداوند قرار دهید. هدف حفظ می‌تواند شامل مواردی همچون: حفظ کل قرآن کریم، حفظ جهت شرکت در مسابقات، حفظ سوره‌های پر فضیلت، حفظ موضوعی و… باشد.

هدف علاوه بر نظم و شکل‌دهی مسیری مشخص، موجب ایجاد انگیزه در حالت‌هایی که ممکن است از مسیر خود خارج شویم می‌شود.

2. مهارت و پیش‌نیازهای لازم برای حفظ قرآن

در مرحله بعدی نیاز است که خود را برای شروع این مسیر آماده کنیم. در این مرحله منظور آماده‌سازی ذهن و حافظه برای دریافت حجم زیادی از آیات است. نیاز است که شخص روحیه و انگیزه خود را تقویت کرده و با خیالی آسوده و آرامش خاطر مسیر حفظی خود را آغاز کند. برخی از این آمادگی و پیش‌نیازها به شرح زیر است:

• آماده‌سازی حافظه و ذهن: چنانچه فرد دچار مشکلات و فشارهای روحی خاصی باشد به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود که در این زمان شروع به حفظ قرآن کند، چرا که با شروع حفظ فشار زیادی را در حافظه خود متحمل خواهد شد و این موضوع می‌تواند شرایط شخص را بدتر کرده و دچار افسردگی‌های شدید شود. تصور اینکه با شروع حفظ حال شما بهتر خواهد شد کاملاً اشتباه است.
• حل آسیب‌های روحی ناشی از حفظ غلط: متأسفانه بسیاری از روش‌های حفظی به دلیل نداشتن پایه و اساسی استوار و تحقیق شده، نه‌تنها باعث موفقیت فرد نشده؛ بلکه باعث تشویش‌های ذهنی و آسیب‌های حافظه‌ای می‌شود. برای حل این‌گونه مشکلات نیاز است که فرد ابتدا روشی اصولی را انتخاب کرده و سپس یک دوره سه‌ماهه کنترل شده را پشت سر بگذراند و تمارین خود را به‌صورت کاملاً سبک پیش ببرد تا ذهن به حالت نرمال و تنظیم شده خود بازگردد. فرد حافظ با انتخاب روشی درست و انجام تمارینی کنترل شده و شناخت انواع خطا و نحوه رفع آن‌ها مجدداً به مسیر حفظ مطلوب خود بازخواهد گشت.
• داشتن جدیت و آرامش: برای پیشرفت در حفظ قرآن هر حافظ نیازمند دو اصل مهم است: جدیت و آرامش. این دو پارامتر مکمل یکدیگر هستند و به‌مانند دو بال مهم برای اوج‌گرفتن و رسیدن به هدف تا انتهای مسیر لازم هستند. چنانچه به هر کدام از این اصول بی‌توجهی شود و یا بلعکس موردتوجه زیادی قرار بگیرد، با مشکل مواجه خواهیم شد. باید شخص حافظ یک توازن درست بین میزان جدیت و میزان آرامش در برنامه حفظی خود را برقرار کند. حفظ آرامش و داشتن جدیت از نکات مهم و قابل‌توجه برای کسب رتبه‌های برتر در زمان تحویل محفوظات و شرکت در مسابقات است. چرا که با قرارگرفتن در این شرایط، حافظان دچار استرس می‌شوند؛ بنابراین باید از همان ابتدای مسیر تمارین لازم برای حفظ این دو اصل مهم انجام گیرد.
• اجتناب از گناه: تجمیع نور و ظلمت در کنار هم امری ناشدنی است. قرآن بزرگ‌ترین و پرنورترین هدیه خداوند است. شخص حافظ باید بداند که در مقابل یکی از ارکان باارزش اسلام قرار گرفته است و حفظ شأن کلام‌الله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. زمانی می‌توانیم آیات را به شکل درست در قلب و ذهن خود ثبت کنیم که همواره مراقب اعمال خود باشیم و از انجام گناه پرهیز و دوری کنیم. از نکات مهم حافظه‌ای در حفظ تمرکز نیز همین مراقبت از اعمال، خصوصاً در بازه زمانی که در حال انتقال و ثبت آیات در ذهن هستیم است؛ بنابراین خوب است قبل از ورود به این عرصه مهم برای دریافت توفیقات حفظ قرآن نسبت به اعمال گذشته توبه کرده و مراقب اعمال آینده خود باشیم.
• ایجاد انگیزه: بعد از اینکه مدتی از حفظ قرآن می‌گذرد به جهت وجود فشارهای سنگین بر حافظه سؤالاتی همچون آیا من موفق خواهم شد؟ آیا واقعاً به هدف بزرگی که دارم خواهم رسید؟ در ذهن حافظان شکل می‌گیرد. در چنین حالاتی یکی از شاخصه‌های مهمی که فرد می‌تواند با سنجش و بررسی آن به اطمینان قلبی نسبت به موفقیت خود برسد، میزان لذتی است که از مسیر می‌برد. ذهن، در موضوعاتی انسان را همراهی می‌کند که از انجام آن لذت ببرد. اگر فرد با بررسی متوجه شد که تا به اینجا با فشار و سختی و مشکلات زیاد توانسته است بخشی از آیات را حفظ کند، باید سریعاً به فکر اصلاح مسیر  و روش انتخابی خود باشد. برای انجام این کار حتماً باید از مشاورین و متخصصین این حوزه کمک بگیرد.
• اهمیت تولد و شکل‌گیری صحیح آیات: شکل‌گیری اولیه محفوظات در ذهن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. حافظ باید در لحظه اخذ آیات و ثبت آن‌ها در ذهن بیشترین میزان تمرکز و آمادگی را داشته باشد. چنانچه در این لحظات شرایط به‌صورت کافی مهیا نباشد نتیجه کار محفوظاتی شکننده و ضعیف خواهد بود. با ادامه‌دادن روند حفظ به شکل ناصحیح آسیب‌ها و اشکالات بیشتر می‌شود. تصور اینکه با انجام مرور و تکرارها این آسیب‌ها رفع خواهد شد کاملاً اشتباه است.
• تعیین سطح مهارت‌ها: برای ورود به عرصه جدی حفظ نیاز است که سطح و میزان مهارت شما تعیین شود. ممکن است شخصی از قبل بخشی از آیات و سوره‌ها را حفظ کرده باشد؛ اما محفوظات دست‌وپاشکسته‌ای داشته باشد. در این حالت باید محفوظات شخص توسط کارشناسان بررسی شود و مشخص شود که آیا نیاز به حفظ مجدد وجود دارد و یا تنها انجام تمارین ترمیمی روی محفوظات کفایت می‌کند. گذشته از این شخصی که وارد عرصه حفظ می‌شود باید حداقل مهارت روخوانی ساده قرآن را داشته باشد در غیر این صورت نیاز است که این مهارت نیز از ابتدا به این افراد آموزش داده شود. دسته دیگری نیز وجود دارد، افرادی که حافظ کل قرآن هستند؛ اما محفوظات ضعیفی دارند، در این حالت با آموزش مهارت‌های لازم و کشف خطاها و اشتباهات، شخص با روشی اصولی محفوظات خود را تثبیت خواهد کرد. پس قبل از هر کاری سطح خود را مشخص کنید تا از انجام تمارین بیهوده پیشگیری شود.
• جنس حافظه: یکی دیگر از نکات لازم برای واردشدن به عرصه حفظ شناخت جنس حافظه است. ما چیزی به نام کمبود حافظه نداریم و در واقع این میزان قدرت تمرکز گیری هر شخص است که او را با دیگر افراد متفاوت کرده است. موارد زیادی در مسئله تمرکز گیری دخیل هستند از جمله شرایط زندگی هر فرد، احوالات روحی و ذهنی، ساعت و زمان حفظ، مکان حفظ و… نیاز است که جنس حافظه هر شخص با تعامل با اساتید و کارشناسان حفظی در همان چند جلسه اول تعیین و مشخص شود؛ بسته به این تشخیص باید ظرافت ها و نکاتی که نیاز و لازمه حفظی موفق است را در نظر بگیریم و روی آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشیم. به‌طورکلی باید حافظان نقاط ضعف و قوت ذهن خود را تشخیص داده و روی آن‌ها تمارین لازمه را انجام دهند، با انجام این کار می‌توان تشخیص داد که چطور باید حافظه کوتاه‌مدت را با حافظه بلندمدت همراه و هماهنگ کرد.

3. شیوه صحیح خواندن قرآن

سوالی که در ذهن اغلب افراد شکل می‌گیرد این است که آیا من با وجودداشتن صدایی معمولی و تنها با روخوانی ساده آیات می‌توانم به مرتبه حفظ کل قرآن دست پیدا کنم؟ پاسخ این است که بله قطعاً می‌توانید. این تصوری که در بین عموم افراد شکل‌گرفته است که برای حفظ قرآن باید حتماً صدایی خوب و عالی داشته باشیم کاملاً اشتباه است. یادگیری مواردی مانند ترتیل، تجوید، صوت و لحن کاملاً اختیاری و سلیقه است و به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود که شخص وقت و زمان طلایی خود را برای یادگیری این موارد تلف کند. در ادامه برخی از نکاتی که برای ارسال آیات به ذهن موردنیاز هستند را بررسی می‌کنیم:

• تقطیع آیات: زمانی که در مواجهه با حجم زیادی از آیات قرار می‌گیریم به‌صورت ناخودآگاه دچار استرس و دستپاچگی نسبت به اینکه که (چطور می‌توانم این حجم از آیات را در یک بازه زمانی خاص به ذهن خود ارسال کنم؟!) می‌شویم. اینکه برخی تصور می‌کنند؛ چون نمی‌توانم یک آیه دوخطی را به‌یک‌باره به ذهن ارسال کنم؛ بنابراین حافظه ضیفی دارم کاملاً اشتباه و غیراصولی است. برای همراه‌سازی حافظه کوتاه‌مدت با بلندمدت در مسیر حفظ به‌هیچ‌عنوان نباید آیات بزرگ و چندخطی را به‌یک‌باره به ذهن ارسال کرد. لازم است که برای انجام این کار، آیات قطعه‌قطعه شوند و سپس با برقراری اتصال‌ها به حافظه ارسال شوند. قطعه‌بندی‌ها نباید زیادی کوتاه و زیادی بلند باشند.
• حجم حفظ روزانه: زمانی که شخص تمارین حفظی خود را آغاز می‌کند به‌هیچ‌عنوان نباید در میان انجام این تمارین وقفه و اختلالی ایجاد شود. نظم در حفظ تأثیر بسیار جدی در کیفیت محفوظات دارد. قطع و وصل‌هایی که در میان تمارین ایجاد می‌شود باعث شل‌شدن و سردشدن حافظه و ایجاد تنبلی در ذهن می‌شوند. برای انتخاب میزان حجم حفظ روزانه باید دقت کنیم که نباید به سقف توان ذهنی نزدیک شویم و باید متناسب با شرایط و میزان توان ذهنی خود یک حد نرمال را انتخاب کنیم، یعنی نه خیلی کم و نه بسیار زیاد؛ بنابراین برنامه‌ای منظم داشته و برای پیشگیری از آسیب به کیفیت محفوظات و حافظه، منظم و دقیق پیش بروید.
• دقت در حفظ صحیح اعراب‌ها: حسن حفظ واقعی و میزان تسلط کافی به آیه مربوطه، در همان لحظه اولیه ارسال آیه به ذهن شکل می‌گیرد؛ بنابراین بسیار مهم است که در این لحظات حافظ میزان توجه و دقت زیادی در ارسال صحیح آیات به ذهن را داشته باشد. اگر تمرکز کافی روی کلمات و اعراب‌ها وجود نداشته باشد، در زمان تحویل نیز حافظه دقیقاً همان چیزی را که در آن ثبت شده است به شما برمی‌گرداند. عدم رعایت همین نکته به‌ظاهر ساده باعث ایجاد خطاهای حفظی بسیار در هنگام تحویل محفوظات می‌شود. متأسفانه تصحیح این خطاها نیز بسیار سخت و مشکل است؛ بنابراین قبل از به‌وجودآمدن این مشکلات دقت کافی را داشته باشید. اگر پایه حفظی شما ضعیف و شکننده باشد در هنگام مرورها نیز نمی‌توان توقع اصلاح باکیفیت را داشت.
• سرعت تلاوت: سرعت انجام تمرین‌ها نیز نباید به یکباره تند و یا کند شود؛ این کار باعث اختلال جدی در تمرکز می‌شود. بهترین کار این است که در هنگام انجام تمارین همواره خود را در مقابل جمعی تصور کنیم و با آرامش خاطر و طمأنینه کافی محفوظات خود را تلاوت کنیم. یعنی به‌نحوی‌که ذهن ما در هنگام به یادآوری‌ها جلوتر از کلام ما حرکت نکند چرا که ممکن است باعث فراموشی بخشی از آیه و یا ایجاد اشتباه و خطا شود. سرعت بیش از حد در هنگام به‌خاطر سپاری‌ها نیز موجب می‌شود که بدون توجه به معانی پیش رفته و در این صورت تنها هدف، افزودن محفوظات جدید است. خواندن تنها یک جزء با رعایت میزان سرعت و یکدستی و داشتن تمرکز کافی، بسیار باارزش‌تر و مؤثرتر از حفظ چندین جز بدون رعایت این نکات است.

4. توجه و استفاده مناسب از زمان طلایی در حفظ قرآن

هر حافظ در یک بازه زمانی خاصی بیشترین میزان انگیزه و انرژی برای دریافت محفوظات را دارد. به این بازه زمانی «زمان طلایی» حافظ گفته می‌شود. معمولاً این بازه از زمان تصمیم‌گیری و اقدام حافظ شروع می‌شود و میزان ماندگاری آن بستگی به روند انجام تمرینات حافظ دارد. اگر به طور منظم و با انتخاب روشی درست پیش برود می‌تواند با بهترین انرژی، دریافت و به ذهن سپاری‌ها را انجام دهد. در غیر این صورت و با طی‌کردن اشتباه مسیر این زمان سوخت شده و متأسفانه انرژی و انگیزه شخص نیز برای دریافت باکیفیت آیات افت پیدا می‌کند.

5. اهمیت انتخاب زمان و مکان مناسب حفظ

• زمان مناسب: مدیریت زمان و بهره‌وری درست از آن از وظایف شخص حافظ است. هنگامی که برنامه حفظی مشخص می‌شود، شخص باید زمانی را برای ارسال آیات به ذهن انتخاب کند. این زمان چیزی نیست که قابل‌تعمیم به تمام حافظان باشد و باید حتماً توسط خود شخص انتخاب شود. برای انتخاب زمان مناسب، حافظ باید تمارین خود را در ساعت‌های مختلفی انجام دهد و در نهایت در زمانی که بیشترین میزان تمرکز و بهره‌وری را دارد به‌صورت منظم به ذهن سپاری‌های اولیه را انجام دهد. دقت کنید که این زمان باید همواره ثابت باشد. انتخاب زمانی ثابت باعث تقویت اشتهای حافظه شده و احساس نیاز ذهن به حفظ قرآن در آن زمان مشخص را شکل می‌دهد.
• مکان مناسب: مکانی که تمارین اولیه حفظی در آن انجام می‌شود باید از شرایط مطلوبی برخوردار باشد. این مکان باید کاملاً در سکوت و به‌دور از رفت‌وآمدهای مزاحم باشد. محیط باید از نور و دمای هوای خوبی برخوردار بوده و رنگ محیط نیز کاملاً ملایم و یکدست باشد. همچنین توصیه می‌شود که از این فضا اشیا اضافه مانند تابلو، گلدان، قفسه کتاب و سایر مواردی که موجب حواس‌پرتی حافظ می‌شوند، حذف شود.

نکته: حافظان قرآن باید دقت کنند که زمان و مکان حفظ برای ارسال‌های اولیه حتماً باید ثابت باشید. اما برای مرور و انجام تمارین تثبیت آیات نیازی به انتخاب زمان و مکان ثابت وجود ندارد و بلعکس بهتر است شخص برای ایجاد اعتمادبه‌نفس کافی تمارین خود را در زمان و مکان‌های مختلفی انجام دهد.

6. انتخاب مناسب‌ترین روش برای حفظ آیات

مهم‌ترین و اساسی‌ترین انتخاب و تصمیم که آینده حفظی شما را می‌سازد، انتخاب روشی مناسب و اصولی برای شکل‌گیری درست و بی‌عیب‌ونقص آیات در ذهن است. بهترین روش در واقع روشی است که فرد با کمترین میزان فشار بر حافظه، در یک بازه زمانی استاندارد و به‌صورت مانا و ماندگار، بتواند کل قرآن را حفظ کند. انتخاب روش‌های اشتباه موجب تخریب حافظه و تضعیف انگیزه شخص می‌شود. معمولاً این‌گونه روش‌ها تنها موجب انباشت بیش از حد محفوظات و سرریزشدن حافظه می‌شوند. به‌مرور این محفوظات به دلیل کیفیت پایین و بسیار ضعیفی که دارند به فراموشی سپرده شده و ضربه‌های سنگینی را به حافظه شخص وارد می‌کنند. بسیاری از روش‌هایی که بر پایه شنیدار، گفتار، القا، استماع و تکرارهای سنگین هستند، چنین آثار زیان باری را نیز به همراه دارند.

روش خوب روشی است که بر پایه تقویت بنیان‌های حافظه شکل بگیرد و حافظ با شناخت جنس حافظه خود، تمارینی مناسب را برای ثبت آیات در ذهن انجام دهد. بهترین کار این است که به ذهن سپاری‌ها ابتدا توسط حافظه تصویری به ذهن ارسال شده و سپس با بهره‌گیری از حافظه مفهومی و آوایی یک پشتیبان قوی برای محفوظات ایجاد شود. مجموعه این نکات در «روش حفظ تصویری» که یکی از روش‌های اصولی و ساختارمند برای حفظ قرآن است به حافظان آموزش داده می‌شود. از مزیت‌های خوب بهره‌گیری از این روش، حک دقیق تصویر آیات در ذهن، درک درست معانی و توانایی تلاوت صحیح و زیبای کلام الهی است. در واقع شخص حافظ در این روش یک پکیج کامل از آنچه لازمه حفظی مانا و ماندگار است را دریافت می‌کند.

در انتخاب روش حفظ، هدف شما نیز تأثیرگذار است. مثلاً برای حفظ و درک عمیق مفاهیم آیات بهتر است از روش حفظ موضوعی بهره گرفته شود. برای آشنایی بیشتر با انواع روش حفظ پیشنهاد می‌کنیم که مقاله  «بررسی انواع روش حفظ» را مطالعه بفرمایید.

7. شناخت خطاهای حفظی و نحوه رفع آن

بعد از اینکه به ذهن سپاری‌های اولیه انجام می‌شود، در هنگام تحویل محفوظات معمولاً حافظان دچار خطاهای مختلف حفظی می‌شوند. هر کدام از این خطاها ناشی از یک بی‌دقتی و یا سهل‌انگاری در انجام دقیق تمارین حفظی است. در چنین حالاتی شخص باید آموزش کافی درباره انواع خطا حفظی و نحوه رفع آن را دیده باشد در غیر این صورت در هنگام تحویل‌ها دستپاچه شده و دچار استرس و فراموشی محفوظات می‌شود. خوب است که شخص حافظ برخی از مهم‌ترین اشکالات خود را در دفتری به نام دفتر ثبت اشکالات حفظی ثبت کرده و هر چند مدت یک‌بار به بررسی و رفع این خطاها بپردازد. در طی حفظ خطاهای مختلفی برای حافظان به وجود می‌آید که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• هنگامی که زمانی طولانی برای به یادآوری و اصلاح خطا صرف می‌کنیم.
• هنگامی که اصلاح خطا، زمان زیادی از شما نگرفته؛ ولی تعداد خطاها در چند آیه کوتاه بسیار زیاد بوده است.
• زمانی که خطایی عجیب که مربوط به آیه دیگری است صورت می‌گیرد و یا حرف و واژه‌ای که در آیه وجود ندارد و موجب تحریف آیه می‌شود ایجاد می‌شود.

اینها سه حالت مهم از اشکالات وارده در حفظ قرآن بودند. شما می‌توانید با مطالعه مقاله «بررسی شکیات در حفظ قرآن» با این موضوع و نحوه رفع خطاها بیشتر آشنا شوید.

8. بررسی اهمیت تثبیت و مرور محفوظات

بعد از اینکه به ذهن سپاری‌های اولیه انجام می‌شود تا این مرحله محفوظات در حافظه کوتاه‌مدت حافظان جای گرفته است. حالا شخص وارد مرحله مهم بعدی یعنی نحوه انتقال این محفوظات از حافظه کوتاه‌مدت به بلندمدت می‌شود. در واقع با این کار حافظ محفوظات خود را برای همیشه در حافظه خود حک می‌کند. نگهداری محفوظات چندین برابر مهم‌تر از به ذهن سپاری‌های مجدد و افزودن محفوظات جدید است. سهل‌انگاری در انجام چنین کار مهمی باعث سنگین‌شدن و انباشت‌های بیش از حد می‌شود و این موضوع به‌تدریج موجب فراموشی آیات، فشار به حافظه، کمبود انگیزه و اعتمادبه‌نفس حافظ و اتلاف وقت به‌واسطه ترمیم مجدد محفوظات می‌شود. نگهداری و نگهبانی از محفوظات از چنان اهمیتی برخوردار است که در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) در این باره داریم:

 كسى كه قرآن را ياد بگيرد و بعد به شکل عمدی (از روی سهل‌انگاری) فراموش كند در روز قيامت دست‌وپابسته خدا را ملاقات می‌کند، و خدا در مقابل هر آیه‌ای كه فراموش كرده مارى بر او مسلّط می‌کند كه تا آتش جهنّم همراه او خواهد بود مگر اينكه آمرزيده شود.

بحارالانوار، ج 92، ص 187.

تمارین و روش‌های مختلفی برای تثبیت و تحکیم آیات در ذهن وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از: تمارین انفرادی، تمارین جمعی و تحویل به حریف تمرینی، سؤال‌وجواب‌های روزانه، بهره‌گیری از دفتر ثبت اغلاط حفظی، استفاده از اپلیکیشن‌های قرآنی برای مرور آیات و… که قبلاً در مقالاتی به‌صورت کامل درباره هر یک توضیحات جامعی ارائه کرده‌ایم.

مهم‌ترین نکات در انتخاب و استفاده از قرآن حفظی

از روی هر قرآنی نمی‌توان به ذهن سپاری‌های حفظ قرآن را انجام داد. شخص حافظ باید قبل از شروع به حفظ اولین سوره، قرآنی مناسب تهیه کرده و تا پایان مراحل حفظ خود با همین قرآن کار حفظ را پیش ببرد. ارسال تمامی آیات و حک آن‌ها در ذهن حافظ باید تنها از روی یک قرآن ثابت انجام شود؛ تغییر مداوم قرآن باعث اختلال در به ذهن سپاری‌ها می‌شود. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌ها در انتخاب قرآن حفظی عبارتند از:

• اندازه و وزن مناسب: بهترین انتخاب، قرآن‌هایی با قطع وزیری هستند. استفاده از قرآن‌های سنگین و یا بسیار کوچک باعث خستگی حافظ می‌شود. قرآن‌های بسیار بزرگ نیز در ثبت آیات در ذهن مشکل ایجاد می‌کنند.
• اندازه و رنگ مناسب خطوط: خطوط آیات نه باید زیاد درشت باشد و نه بسیار ریز که چشم را اذیت کند و رنگ آن باید خوانا و مناسب باشد.
• رنگ مناسب صفحات: استفاده از قرآن‌هایی با صفحات رنگی به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود. رنگ صفحات باید ملایم و چشم‌نواز باشد و باعث خستگی چشم نشود.
• بدون طرح: صفحات برخی از قرآن‌ها دارای نقش‌ونگارهای بسیار هستند که باعث حواس‌پرتی حافظ می‌شوند. صفحات قرآن باید ساده و یکدست باشند.
• بدون ترجمه: به‌هیچ‌عنوان از قرآن‌های مترجم و یا دارای تفسیر برای به ذهن سپاری‌های اولیه استفاده نکنید. این قرآن‌ها علاوه بر حواس‌پرتی موجب ثبت اشتباه آیات در ذهن می‌شوند.

علاوه بر نکاتی که در تهیه قرآن حفظی باید به آن‌ها توجه شود؛ حافظ باید به‌خوبی از نحوه استفاده صحیح از قرآن اطلاع داشته باشد. برخی هنوز فکر می‌کنند که برای انجام حفظ باید از رحل استفاده کنند درصورتی‌که انجام این کار کاملاً اشتباه است چرا که رحل‌ها مناسب قرائت قرآن هستند و زاویه مناسبی را برای به‌خاطر سپاری آیات ایجاد نمی‌کنند. بهترین زاویه به گونه است که صفحات چپ و راست قرآن کاملاً باز و در روبه‌روی صورت حافظ قرار داشته باشد. برای تنظیم زاویه مناسب توصیه می‌شود که از کتابیارها استفاده شود. علاوه بر زاویه، نوری که روی صفحات تابیده می‌شود نیز باید کاملاً مناسب و استاندارد باشد به‌طوری‌که چشم را اذیت نکند و یا باعث خستگی چشم نشود.

نکته: شخص حافظ باید علاوه بر قرآن حفظی خود از چند قرآن دیگر نیز برای انجام تمارین حفظی خود استفاده کند. جهت یادگیری مفاهیم آیات، نیاز به یک قرآن مترجم و برای انجام مرور محفوظات نیاز به قرآن‌هایی در سایز کوچک‌تر که به‌راحتی قابل‌حمل باشند وجود دارد. جهت شناخت بهتر درباره نکات تهیه قرآن مناسب حفظ شما می‌توانید مقاله «ویژگی‌های قرآن مناسب حفظ» را مطالعه کنید.

آسیب‌های ناشی از حفظ قرآن به‌صورت انفرادی

بسیاری از افراد بر این باورند که می‌توان حفظ قرآن را بدون مربی و رفت‌وآمد به کلاس‌های حفظی، به‌صورت انفرادی و در خانه فراگرفت. باور اغلب این افراد این است که محیط کلاس باعث کمبود اعتمادبه‌نفس آن‌ها شده و انجام رفت‌وآمد روزانه باعث می‌شود بخش زیادی از وقتشان تلف شود، از طرفی حفظ قرآن را امری چندان سخت تلقی نمی‌کنند و معتقدند که تنها با مطالعه جزوات آموزشی می‌توان به‌تنهایی به این هدف بزرگ دست‌یافت.

ما نمی‌گوییم که انجام این کار شدنی نیست! تابه‌حال نیز افرادی توانسته‌اند به‌تنهایی و در خانه حافظ کل قرآن شوند؛ اما انجام این کار در وهله اول نیاز به داشتن هوشی سرشار و آماده داشته و در قدم بعدی، فرد باید به‌صورت کامل با قواعد و اصول حفظ قرآن آشنایی کامل داشته باشد. قطعاً فراهم‌آوری چنین شرایطی برای همه افراد مقدور نیست به همین جهت انجام این کار مهم به‌تنهایی و برای حفظ کل قرآن به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود. برخی از آثار زیان‌بار حفظ‌های انفرادی و بدون کمک‌مربی به شرح زیر هستند:

• سردرگمی: برخی از قواعد عربی نیازمند فراگیری نزد اساتید این حوزه هستند و شخص قادر نخواهد بود که به‌تنهایی به درک درستی از آن‌ها برسد علاوه‌برآن بسیاری از این قواعد نیز در فرایند حفظ هیچ کاربردی نداشته و آموختن آن‌ها تنها موجب سردرگمی و اختلال در حافظه می‌شوند. در نهایت چنانچه شخص در یادگیری این موارد به‌اشتباه پیش برود، در هنگام به یادآوری‌ها دچار تشویش و به‌هم‌ریختگی‌های ذهنی شده و توانایی تحلیل سریع و در لحظه را نخواهد داشت و در نتیجه با درصد خطای بالا در تحویل‌ها مواجه خواهد شد.
• فرایند کند و طولانی‌مدت: طی‌کردن هر مسیری نیازمند داشتن یک نقشه راه و اطلاعات کافی است. به‌خاطر سپاری آیات الهی به جهت متن عربی آیات نیازمند آموختن قواعد و نکات لازم جهت شکل‌گیری محفوظاتی پایدار است. آموختن این نکات به‌تنهایی کاری سخت و بسیار زمان بر است به همین جهت انرژی و وقت زیادی را از شخص به خود اختصاص می‌دهد و در نتیجه فرایند حفظ آیات به‌کندی پیش خواهد رفت به‌طوری‌که ممکن است چندین سال این مسیر به طول بینجامد.
• عدم تسلط کافی و اعتمادبه‌نفس کافی: یکی از اصول مهم در فرایند حفظ قرآن درک و شناخت انواع خطاهای حفظی است که این مورد تنها با قرارگیری در محیط کلاس و بهره‌بردن از تجربیات اساتید قابل‌اکتساب است. بروز خطاهای بسیار و عدم توجه مداوم به آن‌ها به دلیل عدم توانایی در حل این خطاها، به‌تدریج موجب کاهش اعتمادبه‌نفس فرد و در نتیجه ایجاد محفوظاتی ضعیف و ناپایدار می‌شود.
• فراموشی محفوظات: تصور کنید که به دلیل علاقه به رشته تجربی، بدون داشتن هیچ مهارتی و به‌صورت انفرادی تصمیم به فراگیری کتاب‌های این رشته می‌گیرد. نتیجه این کار تنها حفظ متونی نامفهوم و گیج‌کننده خواهد بود که به‌مرور به دلیل عدم شناخت درست و توانایی درک و تحلیل این نکات، بخشی از آن‌ها فراموش می‌شوند. فرایند حفظ قرآنی که بدون شناخت، آموزش و توانایی درک درست صورت بگیرد نیز، چیزی جز انباشت محفوظات در کوتاه‌مدت نخواهد بود.
• اتلاف زمان طلایی: از زمانی که شخص تصمیم به شروع حفظ می‌گیرد و سپس با انتخاب مسیری مشخص به ذهن سپاری‌های اولیه خود را آغاز می‌کند را زمان طلایی حافظ می‌گویند. این بازه زمانی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که حافظ در این زمان بیشترین میزان انگیزه و انرژی برای طی‌کردن این مسیر را دارد. حال اگر این زمان با انجام کارهای بیهوده و خسته‌کننده سپری شود، نمی‌توان توقع دریافت‌های باکیفیتی را در آینده داشت.

نکته: امروزه به لطف تکنولوژی و فضای آموزش آنلاینی که در حوزه حفظ قرآن وجود دارد، هر فرد قادر خواهد بود که در خانه و تحت‌نظر مربیان و اساتید برتر کشوری، فرایند حفظ قرآن را طی کرده و بدون نیاز به رفت‌وآمد به کلاس و بر پایه برنامه‌ای متناسب با شرایط خودش، به این امر مهم دست یابد.

بررسی آثار حفظ قرآن، جهت ایجاد انگیزه در حافظان

همه ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که افکار مختلف تأثیر مستقیم و بسیار زیادی روی اعتقادات و رفتار ما دارند. حفظ معنویات و ارتباط نزدیک با پروردگار در چنین شرایطی کاری سخت و مشکل است. قرآن کریم همان هدایت گر و راهنمایی است که در این شرایط منبع پر نور انرژی و حال خوب همه ماست. در روزگاری که همه ما نیازمند پناهگاهی امن و راهنمایی درست برای تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی هستیم، توجه به معانی ارزشمند قرآن مسیر درست را در جلوی ما قرار می‌دهد.

حفظ قرآن کریم از جمله کارهای ارزشمندی است که به زندگی انسان نظم می‌بخشد. البته این امر زمانی ممکن می‌شود که هدف از حفظ، تنها به‌خاطر سپاری متن عربی آیات نباشد؛ بلکه شخص باید توجه ویژه‌ای به معانی نیز داشته باشد.

شخص حافظ به‌واسطه مأنوس شدن با آیات الهی باید توجه بسیاری روی رفتار و اعمال خود داشته باشد و به‌عنوان حامل قرآن، عمل به دستورات الهی در زندگی او مشاهده شود. همان‌طور که این نور قدرتمند و منبع آرامش به لطف خداوند در قلب حافظ جای می‌گیرد، می‌تواند به‌راحتی و با انجام اعمال ناشایست کم‌کم سرشار از تاریکی و نابودی شود؛ بنابراین باید با مراقبت از اعمال خود در طول شبانه‌روز مراقب قلب سفید خود باشیم که خدایی نکرده لکه‌های اعمال اشتباه ما جای آن نور قدرتمند را نگیرند.

یکی از کارهایی که نیاز است حافظان در مراحل حفظ خود به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند، افزایش سطح اطلاعات درباره آثار و برکات حفظ قرآن است. این کار موجب تقویت انگیزه شخص برای دستیابی به مقاوم حفظ کل قرآن و همچنین نگهداری درست از محفوظات خواهد بود. علاوه‌برآن با افزایش سطح اطلاعات، شخص حافظ می‌تواند به‌راحتی دیگر افراد را نیز علاقه‌مند و دعوت به حفظ قرآن کند. در همین باب احادیث بسیاری از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که تأکید و تشویق بسیاری به حفظ قرآن داشته‌اند. یک نمونه از این احادیث را در زیر می‌خوانیم:

مسلمانی که چیزی از قرآن حفظ نیست، قلب او به‌مانند خانه‌ای ویران شده است.

كنز العمّال: 2478

فراموش نکنید که این شما نیستید که قرآن را حفظ می‌کنید؛ بلکه این قرآن است که به‌مانند یک بیمه عمر همواره در دنیا و آخرت همراه و محافظ شماست.

برخی از متداول‌ترین سؤالاتی که در مسیر حفظ قرآن برای شما ایجاد می‌شوند

آیا می‌توان در خانه حافظ کل قرآن شد؟

بله با انتخاب روش‌های درست و بهره‌وری از آموزش‌های آنلاین به‌راحتی می‌توان در خانه کل قرآن را بدون هیچ مشکلی حفظ کرد. دقت کنید حفظ‌های انفرادی و بدون استفاده از کلاس‌های حفظی به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود.

مهم‌ترین پیش‌نیازهای حفظ قرآن چیست؟

در ابتدای شروع حفظ تنها داشتن مهارت روخوانی ساده آیات کفایت می‌کند؛ اما برای داشتن محفوظاتی باکیفیت نیاز است که حافظ حتماً مهارت‌های به ذهن سپاری صحیح آیات، تمارین مرور و تثبیت آیات، تمرین‌های خطایابی و اشکال یابی، تقویت حافظه و محفوظات و مواردی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد را به‌خوبی فراگیرد.

بهترین راه و روش برای یادگیری حفظ قرآن چیست؟

باتوجه‌به تجربیات چند ساله که در زمینه آموزش حفظ قرآن داریم، بهترین روش استفاده از «حفظ تصویری قرآن» است. چرا که پایه و اساس به‌خاطر سپاری آیات طبق یک ساختار اصولی و توسط حافظه تصویری در ذهن ثبت و حک می‌شود و سپس با تقویت بنیان‌های حافظه مفهومی و آوایی، تمامی نیازمندی‌های یک حافظ از حفظی مطلوب فراهم می‌شود.

بهترین سن برای حفظ قرآن چه زمانی است؟

هر زمانی که شما انرژی و انگیزه کافی داشته باشید و یک تصمیم جدی برای شروع حفظ قرآن بگیرید. همان زمان بهترین سن برای شروع حفظ شماست. هیچ زمانی برای شروع حفظ دیر نیست و سن کمترین میزان تأثیر را در مراحل حفظی شما دارد. چه‌بسا بسیار دیده شده است که فردی در 60 سالگی به جهت داشتن انگیزه بالا، حفظی بسیار موفق‌تر نسبت به یک فرد جوان ۱۸ساله دارد.

مهم‌ترین آثار و فواید حفظ قرآن چیست؟

آثار و فواید حفظ قرآن به‌قدری زیاد است که در این جا نمی‌توان به‌صورت کامل به همه آن‌ها اشاره کرد. قبلاً در مقاله آثار و فواید حفظ قرآن برخی از آن‌ها را توضیح داده‌ایم. به‌طورکلی بهترین اثر حفظ قرآن ایجاد دیدگاهی روشن و شکل‌گیری مسیری موفق و درست نسبت به زندگی دنیوی و اخروی و نزدیکی بیشتر با پروردگار است.

چرا رفتن به کلاس حفظ مهم است؟

حفظی که به‌تنهایی انجام شود بسیار ضعیف و شکننده است. حضور در جمع‌های قرآن علاوه بر بالارفتن اعتمادبه‌نفس حافظ باعث رفع بسیاری از خطاهای حفظی می‌شود. علاوه‌برآن استفاده از تجربیات اساتید باعث هموارشدن مسیر حفظ و رسیدن به مطلوب نهایی می‌شود.

آیا می‌توان در مدت چند ماه حافظ قرآن شد؟

در پاسخ به این سؤال نمی‌توان به‌صورت قطعی گفت که انجام این کار ممکن نیست. به‌صورت اصولی و منطقی، حافظ باید در یک بازه زمانی حداقل ۲ساله حافظ کل قرآن شود. حال دراین‌بین هستند افرادی که حاضر هستند فشارهای بیشتری را تحمل کرده و به جهت داشتن قدرت ذهنی بسیار بالا نسبت به عموم افراد، حفظ خود را در مدت چند ماه تمام کنند. به جهت آثار مخربی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد انجام این کار به‌هیچ‌عنوان برای عموم افراد توصیه نمی‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم با ارائه مهم‌ترین نکات در حفظ قرآن، بخش زیادی از چالش‌ها و سؤالاتی را که در ابتدای شروع حفظ برای حافظان ایجاد می‌شوند را به‌صورت جامع پاسخ دهیم. حفظی که با شناخت و تحقیق درست شکل بگیرد بسیار ماندگار و مانا خواهد بود. انجام هر گونه سهل‌انگاری در حفظ قرآن و انتخاب روش‌هایی نامناسب در نهایت موجب ضربه‌های سنگین به محفوظات و حافظه شخص می‌شود. ان‌شاءالله که همگی با دیدگاه روشن و اطلاعات کافی، حفظی پایدار و ماندگار را تجربه کنیم.