چکیده
چرا قرآن بخوانیم؟ هدف و نتیجهٔ انجام این عمل چیست؟ شاید پاسخ این پرسش‌‌ها آن‌قدر بدیهی باشد که پرسیدن آنها مهم به نظر نرسد. اما حقیقت این است که همهٔ ما باید هر‌از‌گاهی به چرایی اعمالمان فکر کنیم؛ زیرا تنها در این صورت است که ارزش حقیقی انجام یک کار را دوباره به یاد می‌آوریم. در این هنگام، اگر آن کار ارزش زیادی داشته باشد، با انگیزه‌ای قوی‌‌تر از قبل به انجام آن می‌‌پردازیم.
مهم‌ترین دلایل اهمیت خواندن قرآن از منظر روایات
بیاید از خودمان بپرسیم که: «اصلاً به دلیل قرآن بخوانیم؟» تا با بررسی فواید و نتایج تلاوت قرآن، به انگیزه و شوقی دست پیدا کنیم که اولیای الهی در خواندن قرآن از آن بهرهمند بودند. البته باید به یاد داشته باشیم که زمانی میتوانیم از تلاوت قرآن به برکات بی‌‌انتهای آن برسیم که در قرآن خواندن، دو اصل مهم را رعایت کنیم:
- تدبر در قرآن
- عمل به قرآن
به‌‌راستی رعایت این دو اصل، هدف نهایی ما از خواندن قرآن و انجام دیگر عبادات است. بدون شک هنگامی که در آیات تفکر میکنیم و بر اساس آن رفتار و منش خود را تغییر می‌‌دهیم، سعادت دنیا و آخرت خود را تضمین کرده‌ایم. خداوند، به بندگان خود بشارت می‌دهد که این‌گونه قرآن خواندن، انسان را در زمرهٔ بهشتیان و صالحین قرار خواهد داد. پس در صورتی قرآن را با تدبر و عمل همراه میشود که از فواید بی‌‌شمار آن بهرهمند خواهیم شد. اما این فواید چه چیز‌هایی هستند؟
قرآن، تنها معجزهٔ پیامبر است که با‌گذشت قرن‌‌ها همچنان پابرجاست. معجزهای که پیامبر تا آخرین لحظهٔ عمرشان مردم را به خواندن آن وصیت کرده‌اند؛ ایشان این‌طور می‌فرمایند که:
” «وَ عَلَیکَ بِتَلاوَة القُرآن عَلی کُلِّ حالٍ؛ در همه حال و در هر شرایطی قرآن تلاوت کنید.» “
وسائل الشیعه، ج 4، ص 839
در کنار سفارش‌‌های پیامبر و امامان معصوم، این کتاب جاویدان همواره باعث شگفتی ادیبان و اهل خرد بوده است و این بزرگان هم بارهاوبارها تلاوت قرآن را به ما توصیه کرده‌اند. اما به‌‌راستی این تأکیدات فراوان چه دلایلی دارد و ما چرا باید قرآن بخوانیم. برای پاسخ به این پرسش، در ادامه می‌‌خواهیم به قطره‌ای کوچک از دریای برکات قرآن اشاره کنیم.
دریافت معتبرترین و زنده‌ترین اطلاعات تاریخ در قرآن
پیامبران در طی تاریخ، معجزات مختلفی برای امت‌‌های خود آورده‌‌اند. معجزاتی که در زمان خود، باعث شگفتی و ایمان مردم شده‌اند. اما معجزهٔ پیامبر اکرم، یک کتاب است. این تنها معجزهای است که هم برای مردم زمان پیامبر و هم برای نسل‌‌های بعدی، زنده و جاویدان است. هم اکنون قرآن با تمام برکاتش و بدون هیچ‌گونه تغییری به دست ما رسیده است. ما به‌واسطهٔ این هدیهٔ عظیم اسلام، میتوانیم همچون مردم زمان پیامبر، کلام وحی الهی را با گوش جان بشنویم. بهاینترتیب، اولین فایدهٔ بزرگ تلاوت قرآن، هم‌نشینی باخدا و شنیدن اصل وحی الهی است.
پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمود:
«هر که دوست دارد با خدایش سخن بگوید قرآن بخواند.»
کنزالعمال، ج 21 ص510، ح 2257
البته کتب الهی دیگر ادیان نیز شامل وحی الهی هستند. اما قرآن تنها کتابی است که هیچ دخل و تصرفی در آیات آن صورت نگرفته است. به‌عنوان‌مثال هم اکنون نسخههای مختلفی برای کتاب مقدس انجیل وجود دارد. درحالی‌که نسخههای مختلف قرآن در طی تاریخ، همواره مشابه هم بوده‌اند و این مسئله، اعتبار و اصالت قرآن را نشان می‌دهد.
تأثیر مستقیم در رشد شخصیت انسان
یکی دیگر از فواید عظیم تلاوت قرآن، هدایت الهی است. کلام قرآن سرشار از حکمت و شگفتی است. کافی است که از روی تدبر و تفکر آیات قرآن را بخوانیم تا تحول را در زندگی و شخصیت خود مشاهده کنیم. هنگامی که آیات داستان انبیا و سرنوشت مردمان تاریخ را میخوانیم از سرگذشت آنان درس می‌گیریم و زمانی که در سوره‌های مختلف توصیفات آسمان و زمین را میشنویم، عظمت و قدرت پروردگار را عمیقاً درک میکنیم. بهاینترتیب هر آیه ما را به نحوی بامعرفت الهی و شناخت جهان نزدیک‌تر می‌کند.
بالارفتن قدرت تحمل و صبر انسان در مواجهه با مشکلات
در آیهٔ 28 سوره رعد میخوانیم:
«الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آنها که به خدا ایمان آورده و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد، آگاه شوید که تنها یاد خدا آرام‌بخش دل‌هاست.»
سوره رعد، آیه 28
قرآن سراسر یاد، نام و کلام خداست. زمانی که قرآن میخوانیم یا آیات آن را حفظ میکنیم، حضور پروردگار را به خود یادآور میشویم. حضور بزرگ‌ترین و خردمندترین قدرت جهان در کنار ما، باعث میشود ترسهای خود را فراموش کنیم و با توکل بر او نگرانیهایمان را به خداوند مهربان بسپاریم.
علاوه بر این زمانی که با آیات نویدبخش قرآن و توصیف بهشتیان روبه‌رو میشویم جان ما سرشار از امید و ایمان میشود. آیاتی همچون آیه 58 سوره کهف که می‌فرماید:
«وَرَبُّکَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَةِ؛ همانا که پروردگار شما بخشنده و دارای رحمت است.»
سوره کهف، آیه 58
چنین آیاتی تحمل سختیها و ناعدالتی‌ها این جهان را برایمان آسان‌تر می‌کند و ما را به انجام اعمال خیر تشویق می‌کند. ازاین‌رو تلاوت قرآن ما را به آرامشی حقیقی می‌رساند.
رهایی از افسردگی و احساس عمیق تنهایی
همهٔ ما انسان‌ها در مراحل مختلف زندگی احساس تنهایی میکنیم. در حال حاضر تنهایی و افسردگی در بسیاری از جوامع و به‌خصوص در میان جوانان، پدیدهٔ رایجی است. یکی از بهترین راهها درمان این مشکل مهم، یاری گرفتن از قرآن است؛ ما میتوانیم همواره در تنهایی به آغوش امن قرآن پناه ببریم. قرآن پناهگاهی الهی است که با تمسک به آن هیچ‌گاه راه خود را گم نخواهیم کرد. به همین دلیل محال است، فردی که روزانه قرآن تلاوت می‌کند، احساس تنهایی و اندوه کند.
«وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ؛ همانا ما از رگ گردن او به او (انسان) نزدیک‌تریم.»
سوره ق، آیه 16
چنین آیاتی قلب انسان را گرم می‌کند و احساس تنهایی را در وجود انسان از بین می‌برد.
آمرزش گناهان و دریافت پاداش شهادت با خواندن قرآن
از دیگر برکات تلاوت قرآن، پاداش دنیوی و اخروی آن است؛ در روایات مختلف ذکر شده است که تلاوت قرآن، کفارهای برای گناهان انسان محسوب میشود و به میزانی که انسان قرآن می‌خواند، گناهان او پاک میشود. همچنین بسیار توصیه شده است که افراد بعد از تلاوت قرآن دعا کرده و از خدا طلب حاجات کنند. زیرا تلاوت قرآن، رحمتی است که به‌واسطهٔ آن، خداوند دعاهای ما را مستجاب می‌کند.
رسول اکرم (ص) درباره پاداش اخروی تلاوت قرآن به سلمان این طور فرمودند که:
«سلمان با خواندن هر آیه از قرآن، ثواب صد شهید نوشته میشود و به خواندن هر سوره ثواب پیغمبر مرسلی که تبلیغ رسالت کرده باشد و به قاریان قرآن، رحمت خود را نازل و متوجه می‌سازد. فرشتگان ملأ اعلا برای خوانندگان قرآن طلب آمرزش می‌کنند و بهشت، مشتاق لقای آنان است.»
جامع الاخبار، ص 113، حدیث 197/1
کلام آخر
در این مقاله به این سؤال پرداختیم که: «چرا قرآن بخوانیم؟» سپس با ذکر شرایط صحیح قرآن خواندن و بررسی نتایج آن، به اهمیت والای تلاوت قرآن پی بردیم. البته باید این را هم فراموش نکنیم که تلاوت قرآن فواید و دلایل بسیار دیگری هم دارد که بیان آنها در توان و فرصت این مقاله نیست. بااین‌حال اگر از همین امروز خواندن قرآن را در برنامه روزانهٔ خود قرار دهیم، تأثیرات شگفت‌انگیز آن را در زندگی خود مشاهده میکنیم و به‌تدریج با دیگر فواید آن هم آشنا میشویم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
