جامع‌ترین برنامه حفظ قرآن در خانه + چک‌لیست عملی

چکیده

اگر شما هم به حفظ قرآن کریم علاقه دارید و می‌خواهید حفظ را در خانه شروع کنید، این مقاله برای شماست. بسیاری از افرادی که حفظ قرآن را در خانه شروع می‌کنند، دچار اشتباهات بزرگی در حین حفظ می‌شوند. در نتیجه وقت، انرژی و فرصت‌های خود را تباه می‌کنند و موفق به حفظی پایدار و مطلوب نمی‌شوند. به همین منظور ما در این مقاله برنامه‌ای جامع برای حفظ قرآن در منزل تهیه کرده‌ایم که شما را از بیراهه‌ها و موانع مسیر حفظ عبور می‌دهد. شما با دنباله‌روی از این برنامهٔ آموزشی می‌توانید در کم‌ترین زمان ممکن، قرآن را با بالاترین کیفیت حفظ کنید. پس برای آشنایی کامل با برنامه ویژهٔ ما برای حفظ قرآن در منزل، این مقالهٔ مهم را از دست ندهید.

قدم‌های لازم برای حفظ قرآن در خانه

افراد بسیاری به حفظ قرآن کریم علاقه‌مند هستند. اما فکر می‌کنند به‌خاطر شرایط زندگی‌شان نمی‌توانند حافظ قرآن شوند؛ زیرا این افراد به دلایل مختلفی همچون مشغله‌های کاری، تحصیلات، نگهداری از فرزندان یا کمبود امکانات، فرصت شرکت در کلاس‌های حضوری حفظ قرآن را ندارند. در نتیجه از علاقهٔ خود دلسرد می‌شوند و آن را فراموش می‌کنند یا باقی عمر خود را در حسرت سپری می‌کنند.

اما این پایان داستان نیست. تا کنون بسیاری از حافظان موفق قرآن، برای حفظ قرآن موانع و مشکلات گوناگونی را پشت سر گذاشته‌اند و در نهایت موفق شدند قرآن را حفظ کنند. اکنون با وجود امکانات جدید و پیشرفت تکنولوژی، راه حفظ قرآن برای علاقه‌مندان هموار شده است. اگر شما هم به هر دلیلی نمی‌توانید برنامهٔ روزانهٔ خود را برای حضور در محافل آموزشی تنظیم کنید یا در کلاس‌های حفظ حضور یابید، حفظ قرآن را با آموزش‌های مجازی و در خانه، آغاز کنید.

کافی است یک برنامه حفظ قرآن برای خود را طراحی کنید. عوامل مؤثر در مسیر حفظ را در نظر بگیرید. سپس از منابع آموزشی معتبر که در فضای آنلاین وجود دارد، کمک بگیرید. بعد با به‌کارگیری روش‌های اصولی، برنامه‌ای مخصوص شرایط خود بچینید. اکنون تنها به جادوی پشتکار نیاز است. مطمئن باشید با استمرار و تلاش در مسیر خود، قرآن را به طور کامل حفظ خواهید کرد.

برنامه‌ریزی، پل محکم برای رسیدن به موفقت در حفظ قرآن

«برنامه‌ریزی» بخشی جدانشدنی برای رسیدن به هر هدفی است. اگر بدون برنامه‌ریزی حفظ قرآن را آغاز کنیم، هرگز به هدف خود نمی‌رسیم. زیرا این برنامه‌ریزی است که مقصد ما، زمان رسیدن و چگونگی طی‌کردن مسیر را تعیین می‌کند. زمانی که برنامه‌ای نداریم و وارد مسیر حفظ قرآن می‌شویم، وضعیت ما مانند کسی است که بدون قطب‌نما و ساعت، قایق خود را به دریا انداخته است و امیدوار است که روزی به مقصد موردنظر خود برسد. شاید بالاخره این فرد موفق شود خود را به خشکی برساند، اما احتمال کمی وجود دارد که آن خشکی، مکان دلخواهش باشد.

بنابراین، همین برنامه‌ریزی ساده که چند دقیقه بیشتر وقت نمی‌گیرد و فقط به یک مداد و کاغذ نیاز دارد، تأثیر شگرفی در سرنوشت ما ‌می‌گذارد. واقعیت این است که راز موفقیت همهٔ افراد موفق، پیگیری منظم برنامه‌ریزی‌هایشان است. وقتی برنامه‌ای مشخص و دقیق داریم و به آن عمل می‌کنیم، موفقیت خود را تضمین کرده‌ایم.

حفظ قرآن نیز راه‌ها، روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی دارد. ما به یادگیری همهٔ آنها نیازی نداریم. ما به دنبال بهترین‌ها و معتبرترین شیوه‌های حفظ قرآن هستیم که بالاترین بازدهی و نتیجه را برای ما رقم بزنند. تعیین تمام این موارد تنها به‌وسیلهٔ برنامه‌ریزی میسر است.

به‌این‌ترتیب برنامه‌ریزی با شفاف‌سازی مسیر از اتلاف وقت جلوگیری می‌کند. ما با دنباله‌روی از برنامه گام‌به‌گام خود، در مسیر حفظ قرآن، سریع‌تر، آسان‌تر و دقیق‌تر حرکت خواهیم کرد. خطاهای کمتری مرتکب می‌شویم و می‌توانیم دستاوردها و پیشرفت‌های آینده را پیش‌بینی کنیم.

بررسی 3 مولفه مهم برای انجام بهترین برنامه ریزی

حال که با‌اهمیت داشتن برنامه‌ریزی برای حفظ قرآن در خانه آشنا شدیم، سراغ عوامل مهم برنامه‌ریزی می‌رویم؛ عوامل مهم برنامه‌ حفظ قرآن، نکات مقدماتی هستند که برای حرکت در مسیر دلخواه و رسیدن به هدف موردنظر، باید آنها را در نظر بگیریم. سه مؤلفه بااهمیت که پیش از شروع حفظ قرآن و طراحی برنامه‌ریزی باید به آنها توجه کنیم، موارد زیر هستند:

• هدف و انگیزه ما از حفظ قرآن چیست؟
• منبع آموزشی ما در خانه چیست؟
• می‌خواهیم از چه روشی برای حفظ قرآن استفاده کنیم؟

نکات مهم در تعیین و انتخاب هدف حفظ قرآن

افراد مختلف، اهداف مختلفی برای حفظ قرآن دارند. هدف و انگیزهٔ ما از حفظ قرآن، همان «نیت» ماست. امام صادق (ع) به نقل از پیامبر اکرم (ص) می‌‌فرمایند:

«انما الاعمال بالنیات؛ عمل هر کس به نیت اوست.»

(وسائل شیعه، ج 1، صص34_ 35)

 این حدیث از رسول اکرم به ما جایگاه مهم نیت و هدف را نشان می‌دهد. ممکن است دو نفر عمل یکسانی انجام دهند، اما نیتی کاملاً متضاد داشته باشند. در این صورت طبق فرمایش پیامبر، عمل این دو شخص هم یکسان نخواهد بود.

• فخرفروشی در جامعه: اگر خیلی عمیق به موضوع نگاه کنیم، درمی‌یابیم که بسیاری از افراد برای فخرفروشی و جلب‌توجه دیگران، تصمیم به حفظ قرآن می‌گیرند. این افراد به دنبال راه‌های سریع و میان‌بر هستند و توجهی به پیام‌های قرآن ندارند. در نهایت این اشخاص حتی اگر موفق به حفظ قرآن شوند، اثر و نتیجه‌ای در رفتار و کردار آنها مشاهده نخواهد شد. به‌عبارت‌دیگر از هم‌نشینی با قرآن چیزی جز نام آن، عایدشان نمی‌شود.
• کسب مقام و مرتبه: عده‌ای دیگر هم به تشویق والدین، بزرگ‌ترها یا معلمین خود، وارد مسیر حفظ قرآن می‌شوند. برخی از این افراد تنها به کسب پیروزی در رقابت‌های حفظ قرآن فکر می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر مسابقات قرآن و افتخارآفرینی برای این‌گونه اشخاص، اولویت بیشتری دارد. قطعاً شرکت در مسابقات قرآنی، امری فوق‌العاده شایسته است و به تقویت انگیزهٔ ما بسیار کمک می‌کند. اما نکتهٔ مهم این است که حس رقابت‌جویی و جلب رضایت والدین، نباید هدف و انگیزهٔ نهایی ما از حفظ قرآن باشد.
• بهترین مقصود، رضای پروردگار: هدف غایی از حفظ قرآن، تنها جلب رضایت خدا و انس با کلام‌الله مجید است. اگر با چنین رویکردی حفظ را آغاز کنیم، نه‌تنها خداوند ما را در تمام مراحل هدایت می‌کند؛ بلکه آرامش و رضایت خاطر، تمام وجودمان را فرا خواهد گرفت. زیرا فردی که برای رضای خدا قرآن را حفظ می‌کند، با حفظ آیات جدید، یاد خدا را در دل زنده می‌کند و روز‌به‌روز بر ایمان قلبی او افزوده می‌شود. این شخص خود را در مقابل پروردگار می‌بیند و با درک حضور خداوند، تمام نگرانی‌ها و ترس‌ها از دل او رخت می‌بندند. همچنین معنا و پیام قرآن را به جان می‌پذیرد. چنین فردی قطعاً از هم‌نشینی با قرآن، تأثیر می‌پذیرد و تحولی مؤمنانه در جان او جوانه می‌زند.

انتخاب منبع آموزشی معتبر و کارآمد

دومین عامل مهم در برنامه حفظ قرآن در منزل، تعیین منبع آموزشی است. از‌آنجایی‌که ما می‌خواهیم در خانه و بدون استاد، حفظ قرآن را شروع کنیم، نیاز به منبع آموزشی مجازی داریم. زیرا بدون استاد، فرایند حفظ قرآن، راهی صدساله و پرمشقت خواهد بود. چون مجبور می‌شویم بر اساس دانسته‌های محدود خود قرآن را حفظ کنیم و در مواجه با تک‌تک موانع، زمان زیادی را از دست می‌دهیم. اما از‌آنجایی‌که استاد حفظ ما، دقیقاً مسیری مشابه ما را درگذشته طی است، بهتر از هر کس دیگری با موانع و راه‌حل‌های این مسیر آشنا است؛ ایشان بر اساس تجربه و دانش خود، راهی امن، کوتاه و مطمئن را به ما نشان خواهد داد.

مشکل اینجاست که اساتید مختلفی برای حفظ وجود دارد. هر یک از این اساتید، دوره‌های آموزشی حضوری و مجازی متعددی ارائه می‌دهند. برخی از این منابع، آموزش‌های غیر‌اصولی دارند. برخی هم از روش‌ها قدیمی و سنتی استفاده می‌کنند. برخی آموزش‌ها نیز کاربردی و مؤثر نیستند و قرآن‌آموزان را به‌سوی حفظی مانا و کاربردی هدایت نمی‌کنند. از‌این‌رو پیدا‌کردن و انتخاب دوره‌ای معتبر و حرفه‌ای برای افراد بی‌تجربه یا کم‌تجربه، دشوار است.

بهترین روش برای یافتن منبع عالی برای حفظ قرآن، بررسی استاد آن دوره است؛ استاد و مدرس حرفه‌ای کسی است که خود، فردی موفق در زمینهٔ حفظ قرآن است و در زمان کم، نتایج فوق‌العاده‌ای را برای خود و شاگردانش به دست آورده است. استادی که چنین دستاوردهایی داشته باشد، می‌تواند ما را در مسیر درستی راهنمایی و هدایت کند؛ بنابراین برای بررسی کیفیت منبع آموزشی خود، دستاوردهای استاد مربوطه و نتایج آموزش‌های او برای قرآن‌آموزانش را بررسی کنید.

روش حفظ، مهم‌ترین عامل ساخت محفوظات قوی

سومین عاملی که پیش از طراحی برنامه‌ریزی حفظ قرآن در منزل به آن نیاز دارید، تعیین روش حفظ است. روش‌های مختلفی برای حفظ قرآن وجود دارد؛ روش حفظ تصویری قرآن، روش کدگذاری، روش حفظ سوره‌های پرفضیلت، روش حفظ موضوعی، روش سنتی و… از جمله روش‌های حفظ هستند؛ اما همهٔ این روش‌ها برای برنامه حفظ قرآن مناسب نیستند. بعضی از این روش‌ها با به‌کارگیری شیوه‌های غیرمنطقی، به قرآن‌‌آموزان وعده‌های توخالی می‌دهند و در نهایت تلاش‌های فرد را بی‌نتیجه می‌گذارند. برخی دیگر با فشارآوردن به قرآن‌آموز، به حافظه او آسیب می‌رسانند و حفظ قرآن را به امری ناخوشایند و خسته‌کننده تبدیل می‌کنند.

*در حال حاضر یکی از معتبرترین روش‌های حفظ قرآن، «روش حفظ تصویری» است که بسیاری از قرآن‌آموزان را به سمت خود جذب کرده است. در این شیوه با استفاده از تکنیک‌های علمی، حفظی آسان، کاربردی و مانا حاصل می‌شود. به همین خاطر در ادامه مقاله، برنامهٔ حفظ قرآن در خانه را بر اساس روش حفظ تصویری، بررسی می‌کنیم.

چک‌لیست جامع برنامه‌ریزی برای موفقیت در حفظ قرآن

تا به اینجا سه عامل مهم در برنامه‌ریزی برای حفظ قرآن را برای خود تعیین کردیم، حال می‌توانیم به ترتیب زیر، برنامه‌ای کاربردی و مؤثر برای خود بچینیم.

مرحله اول: تعیین سطح

حال که مقصد و مسیر رسیدن به مقصد را تعیین کردیم، باید مبدأ خود را هم مشخص کنیم؛ بنابراین اولین قدم در برنامه حفظ قرآن، تعیین سطح است. بعضی افراد می‌خواهند در منزل و بدون مراجعهٔ حضوری به استاد حفظ، قرآن را حفظ کنند. این امر، توسط آموزش‌های مجازی ممکن است. اما در این مرحله، توصیه می‌شود برای تعیین سطح خود به‌صورت حضوری یا آنلاین به استاد حفظ مراجعه کنید.

در تعیین سطح، استاد با شناخت توانمندی‌های ما، نقاط ضعف و قوتمان را به ما یادآوری می‌کند. برخی افراد در تمرکز خود دچار مشکل هستند. افراد دیگر دچار اهمال‌کاری و ناامیدی می‌شوند. عده‌ای هم در روان‌خوانی قرآن ضعیف هستند. به همین منظور خوب است در ابتدای کار از فردی باتجربه کمک بگیریم. زمانی که بدانیم کجا هستیم، می‌توانیم حرکت را آغاز کنیم.

مرحله دوم: یادگیری تکنیک‌های مطالعاتی

روش حفظ تصویری برخلاف روش سنتی، در ابتدا نیاز به آموزش دارد. در روش‌های سنتی حفظ قرآن مبتنی بر حافظه شنیداری است. افرادی که با شیوهٔ سنتی قرآن را حفظ می‌کنند، با تکرار و تمرین آیات، صوت قرآن را به‌خاطر می‌سپارند. این روش نیازی به آموزش ندارد. افراد بلافاصله می‌توانند از آن استفاده کنند. روش شنیداری در ابتدا مؤثر به نظر می‌رسد و در افراد احساس حفظ ایجاد می‌کند. اما بعد از مدت کوتاهی، فشار زیادی به حافظه وارد می‌کند. به‌طوری که حافظان قدیمی که از این شیوه استفاده کرده‌اند، نه‌تنها با مشقت زیادی مواجه شده‌اند‌، بلکه اکنون بسیاری از حفظیات خود را از‌دست‌داده‌اند.

درحالی‌که در شیوهٔ مدرنی همچون روش تصویری، حفظیات بر پایه حافظه تصویری بنا می‌شود. حافظهٔ تصویری قوی‌ترین حافظهٔ انسان است و محفوظات تصویری بیشترین ماندگاری را دارند. اما در ابتدا باید تکنیک‌های حفظ تصویری را بیاموزیم. به‌این‌ترتیب بعد از تعیین سطح، باید به کمک منبع آموزشی، بر این تکنیک‌ها مسلط شویم. به‌محض این که روش تصویری را یاد بگیریم، حفظ قرآن بسیار راحت خواهد شد. زیرا تصویر صفحات آیات همچون عکس‌های کم‌حجم در ذهن ما بارگذاری می‌شوند و فرد بدون هیچ سختی، حفظیاتی باکیفیت و کاربردی را خواهد داشت.

در واقع حفظ تصویری قرآن، تنها روشی است که منجر به تقویت حافظهٔ انسان می‌شود. همچنین در این شیوه، قرآن‌آموزان از معانی و مفاهیم قرآنی برای تثبیت آیات استفاده می‌کنند که باعث تولید سواد قرآنی و انس با کلام‌الله مجید می‌شود. این روش همه‌جانبه و جامع، هم نیازهای ذهن را برآورده می‌کند وهم روح انسان را از هدایت‌های قرآنی بهره‌مند می‌سازد.

مرحله سوم: طراحی برنامه منظم روزانه

اکنون که تکنیک‌های حفظ تصویری قرآن را فراگرفتیم، باید از این تکنیک‌ها به‌صورت منظم استفاده کنیم. این کار تنها با برنامه‌ریزی روزانه میسر است. تجویز برنامه‌ای یکسان برای همهٔ افراد، عملی غیر‌حرفه‌ای و غیرمنطقی است. به همین علت هر فرد باید متناسب با برنامهٔ کاری، تحصیلی، غذایی و دیگر وظایف روزانهٔ خود، برنامه‎ای اختصاصی برای خود طراحی کند.

برای طراحی برنامه حفظ قرآن، کارهای روزمره و عادات روزانه خود را بررسی کنید. سپس بهترین زمان را به‌عنوان «ساعت طلایی» حفظ قرآن انتخاب کنید. ساعت طلایی، زمانی از روز است که در آن فرد بهترین گیرایی حافظه را دارد. این ساعتی است که باید به دریافت حفظیات تازه اختصاص دهید. اگر نمی‌دانید چگونه ساعت طلایی خود را بیابید، توصیه می‌کنیم مقالهٔ «چگونگی کشف زمان طلایی در حفظ قرآن و اهمیت آن» را از دست ندهید.

پس از تعیین ساعت طلایی، باید ساعاتی از روز را برای تثبیت و پیش‌خوانی آیات انتخاب کنید. زمان مرور و پیش‌خوانی آیات، می‌تواند متنوع باشد. اما ساعت طلایی باید زمانی ثابت از روز باشد. زیرا نظم در حفظ آیات جدید، بر عملکرد حافظه تأثیر مهمی دارد و باعث تقویت اشتهای حافظه می‌شود.

مرحله چهارم: تنظیم عوامل محیطی

حال که زمان‌های حفظ آیات را مشخص کردید، نوبت تغییر عوامل محیطی است. ما می‌توانیم با بهبود محیط اطراف خود، بهره‌وری خود را به بیشترین میزان ممکن برسانیم. از جملهٔ عواملی که در حفظ ما مؤثر هستند، مکان و خوراک حافظ است.

مکان حافظ باید شرایط به خصوصی داشته باشد. مهم نیست که از بهترین منبع آموزشی و مؤثرترین روش حفظ استفاده می‌کنید، اگر در فضای نامناسب شروع به حفظ قرآن کنید، هرگز محفوظات باکیفیتی نخواهید داشت! در حقیقت مکان ما تأثیر مستقیمی در میزان تمرکز و آرامش ما دارد. برای آشنایی با ویژگی‌های مکان مناسب حفظ، مقالهٔ کاربردی «ویژگی‌های زمان و مکان مناسب برای حفظ قرآن»، را مطالعه کنید.

مواد غذایی که مصرف می‌کنیم، از دیگر عوامل خارجی مؤثر بر حافظه است. این که در چه زمانی و چه نوع غذایی می‌خوریم، می‌تواند در عملکرد ما تأثیر پر رنگی بگذارد. به همین علت توصیه می‌شود، از خوردن غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید. همچنین برای تقویت حافظهٔ خود میوه‌ و سبزیجات مصرف کنید. کلم‌پیچ، بروکلی، تخم‌مرغ، مغزیجات و آووکادو از جمله مواد غذایی مفید برای حافظه هستند. بهتر است این مواد را در برنامهٔ غذایی روزانهٔ خود جای دهید.

مرحله پنجم: بررسی نتایج و میزان عملکرد حافظ

مرحلهٔ بعدی در برنامه حفظ قرآن در منزل، تحلیل عملکرد و بررسی نتایج است. ما ممکن است در مسیر دستیابی به هر هدف خود، از مسیر درست منحرف شویم. انحراف از مسیر، اتفاقی طبیعی است. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که بدون برطرف‌کردن این خطاها، به راه خود ادامه می‌دهیم. در نهایت متوجه می‌شویم که از مقصد فاصله زیادی گرفته‌ایم.

این مرحله، زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که در خانه و با کمک آموزش‌های مجازی قرآن حفظ می‌کنیم. کسانی که در کلاس‌های حضوری شرکت می‌کنند، به طور دائم تحت نظارت استاد هستند. اگر این افراد دچار خطایی در به‌کارگیری تکنیک‌های حفظ تصویری شوند، استاد به آنها تذکر می‌دهد و آنها را اصلاح می‌کند. اما این امکان برای کسانی که در خانه و به‌تنهایی قرآن را حفظ می‌کنند، وجود ندارد.

ازاین‌رو ضروری است که دوره‌های آموزشی را انتخاب کنیم که دارای پشتیانی آموزشی هستند یا در بازه‌های زمانی مشخص، در محافل حفظ قرآن شرکت کرده و به کمک یک فرد با‌تجربه رفع اشکال کنیم. از جمله مکان‌هایی که می‌توانید به افراد باتجربه و اساتید حفظ قرآن دسترسی داشته باشید، مساجد، مؤسسات حفظ قرآن و کانون‌های قرآنی است.

روش دیگر برای بررسی نتایج، دادن آزمون‌های متعدد است. خوشبختانه آزمون‌های آنلاین و حضوری زیادی برای حفظ قرآن وجود دارد. نتایج این آزمون‌ها، عملکرد شما را مشخص خواهد کرد. در صورت مشاهده خطاهای زیاد، درمی‌یابید که اشکالی در حفظیات شما وجود دارد. بعد از کشف انحرافات و رفع خطاهای خود، روز‌به‌روز پیشرفت خود را مشاهده خواهید کرد و حفظ قرآن برای شما شیرین‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد شد.

مهم‌ترین نکات برای اجرای مؤثر و موفقیت در برنامه حفظ قرآن

• عمل‌کردن: صدها روش برای برنامه‌ریزی حفظ قرآن وجود دارد. اما مهم‌ترین نکته‌ای که در هر برنامه‌ریزی وجود دارد، «عمل‌کردن» است. بدون عمل‌کردن، تمام نکات گفته شده و بهترین برنامه‌های حفظ قرآن، بی‌فایده خواهند بود. عمل‌کردن و استمرار راز موفقیت در هر برنامه‌ای است. بدون استمرار، حفظ قرآن امکان‌پذیر نخواهد بود.
• برنامه‌ریزی منطقی: بسیاری از افراد هنگام برنامه‌ریزی، دچار کمال‌گرایی می‌شوند و برنامه‌ای طراحی می‌کنند که اجرای آن بسیار دشوار است. چنین برنامه‌هایی باعث می‌شود با شکست‌های پیاپی در اجرای برنامه حفظ قرآن خود مواجه شویم. در نتیجه از هدف خود دلسرد می‌شویم؛ بنابراین بهتر است متناسب با توانمندی‌های خود، برنامه‌ریزی منطقی داشته باشیم.
• پایبندی به برنامه: در اجرای برنامهٔ حفظ به خودتان اعتماد نکنید. برای ایجاد عادت حفظ قرآن در خود، بهتر است از دیگران کمک بگیریم. برای ایجاد پایبندی به برنامه خود، می‌توانیم هشدار تلفن همراه خود را تنظیم کنیم. همچنین می‌توانیم از اطرافیان خود بخواهیم در یادآوری زمان حفظ به شما کمک کنند. این گونه خلق عادت حفظ منظم را در خود تضمین کرده‌ایم.
• مکتوب کردن برنامه: راهکار دیگر برای ایجاد تعهد، نوشتن برنامه است. زمانی که آنچه در ذهن داریم را می‌نویسیم، ناخودآگاه تعهد بیشتری نسبت به انجام کارهای خود داریم. ما می‌توانیم برنامهٔ خود را در جایی مقابل چشمانمان قرار دهیم تا همیشه در دسترس ما باشد. همچنین می‌توانیم در برگه‌ای جداگانه عملکرد روزانهٔ خود را ارزیابی کرده و یادداشت کنیم تا میزان پیشرفت و پسرفت خود را بررسی کنیم. دیدن دستاوردهای گذشته، انگیزه ما را افزایش می‌دهد و ما را به هدف خود متعهدتر می‌کند.

سخن پایانی

در این مقاله، برنامه‌ای جامع برای حفظ قرآن در خانه به شما عزیزان معرفی نمودیم. همچنین تمام نکات لازم برای موفقیت در اجرای این برنامه را بررسی کردیم. اجرای این برنامه، شما را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به حفظیاتی باکیفیت و مطلوب می‌رساند. فراموش نکنید که رسیدن به مقام حافظ کل شدن و کسب توفیقات و مزیت‌های این مسیر پربرکت نیازمند جدیت، عمل صحیح به برنامه حفظی و نگهداری و محافظت قوی از محفوظات است.