شناخت عوامل مؤثر در انتخاب زمان و مکان مناسب حفظ قرآن

چکیده

حفظ تمرکز، شاه‌کلید داشتن حفظ قرآنی مؤثر است. همهٔ ما مشغله‌‌ها و دغدغه زیادی در زندگی داریم و این ترافیک ذهنی، تمامی ندارد و تا آخر عمر همراه ما خواهد بود. یکی از شرط‌‌های داشتن حفظ قرآن مانا، رهایی از این فشارهای روانی در زمان حفظ است. این کنترل افکار علاوه بر تسریع روند حفظ آیات، در روح و جان حافظان آرامش ایجاد می‌‌کند. اما چطور ترافیک ذهنی را کنترل کنیم و با تمرکز و حواسی جمع قرآن را حفظ کنیم؟ راه‌‌حل این سؤال در انتخاب زمان و مکان مناسب برای حفظ قرآن است.

در این مقاله قصد داریم ویژگی‌های زمان و مکان مناسب برای حفظ آیات قرآن را به شما عزیزان معرفی کنیم تا نتایجی بهتر و لذت‌‌بخش‌تری از تلاش‌های خود به دست آورید.

تأثیر انتخاب زمان و مکان مناسب در کیفیت محفوظات

انجام حفظ کلام‌‌الله مجید، امر مقدسی است. ممکن است بسیاری از افراد زمانی که مقابل قرآن می‌‌نشینند، احساس کنند که قرآن تنها یک کتاب است. درحالی‌که قرآن موجودی زنده است و بر اساس روایات در آخرت به سیمای جوانی زیبا حضور خواهد داشت. وقتی ارزش والای حفظ قرآن را به خود یادآوری می‌‌کنیم، در می‌یابیم که این کار مانند ادای نماز، آداب خاص خود را دارد. آدابی که رعایت آنها نه‌تنها نشان‌‌دهندهٔ احترام به آیات الهی است، بلکه تأثیر فوق‌‌العاده‌ای بر کیفیت حفظ می‌‌گذارد و باعث تقویت اراده، افزایش تمرکز و حفظ باکیفیت می‌‌شود. در واقع بدون انتخاب زمان و مکان صحیح، حفظ قرآن تقریباً غیرممکن است و برای حافظان الزامی است که شرایطی بهینه برای حفظ ایجاد کنند. اما مکان و زمان مناسب حفظ قرآن چه خصوصیاتی دارد؟

2 مشخصه مهم در انتخاب زمان مناسب حفظ

بهترین زمان مناسب برای حفظ قرآن، ساعت طلایی است. ساعت طلایی، در واقعی ساعتی از شبانه‌‌روز است که در آن ذهن ما در بهترین سطح تمرکز و انرژی قرار دارد. این ساعت برای هر فردی متفاوت است و نمی‌‌توان ساعت مشخصی را به‌عنوان ساعت طلایی به همه پیشنهاد داد. این زمان باید توسط خود شخص کشف شود. اما پیش از آنکه ساعت طلایی خود را پیدا کنیم، می‌بایست با ویژگی‌‌های این زمان آشنایی داشته باشیم؛ بنابراین سؤالی که مطرح می‌شود این است که ساعت طلایی چه مشخصاتی دارد؟ به‌طورکلی دو مشخصه مهم در انتخاب زمان مناسب حفظ وجود دارد که عبارتند از:

• متناسب با وضعیت جسمانی: معمولاً افراد به دودسته تقسیم می‌شوند: دسته اول، افرادی هستند که انرژی صبحگاهی بیشتری داشته و تمایل به سحرخیزی دارند و دسته دوم، افرادی هستند که شب‌ها تمرکز بالاتری دارند و میزان انرژی آنها در این زمان به اوج خود می‌رسد. به‌ا‌ین‌‌ترتیب، می‌بایست متناسب با وضعیت فیزیکی خود، زمان مناسبی از روز را به حفظ قرآن اختصاص دهیم. علاوه بر این، در انتخاب ساعت طلایی باید به نوع و زمان تغذیه، خستگی و سلامت بدن هم توجه کرد.
• متناسب با برنامه روزانه: هر کسی برنامه روزانه مخصوص خود را دارد؛ در ساعاتی مشغول و پر کار هستیم و در اوقاتی دیگر، فراغت ذهن بیشتری داریم. به همین دلیل هر فردی باید مطابق برنامه روزانه خاص خودش، وقتی مناسب را برای حفظ آیات قرآن اختصاص دهد. بهتر است زمانی را برای حفظ قرآن انتخاب کنیم که به مدت چند ساعت از درگیری‌های ذهنی فاصله پیدا کرده باشیم. تماشای سریال موردعلاقه‌مان، مکالمه‌های جنجالی یا استرس‌آور و تصمیم‌گیری‌های مهم از جمله فعالیت‌هایی هستند که مغز را به‌شدت درگیر می‌کنند و حفظ تمرکز را دشوار یا حتی غیرممکن می­سازد. پس حتماً باید این موارد را در نظر بگیریم.

پارامترهای انتخاب مکان مناسب برای حفظ قرآن

اکنون که با ساعت طلایی حفظ و مشخصات آن آشنا شدیم، می‌خواهیم مکان مناسبی هم انتخاب کنیم. مکانی که بازدهی عملکرد ما را افزایش دهد و در حفظ قرآن باکیفیت به ما کمک کند. برخی از ویژگی‌های مکان مناسب عبارتند از:

• به دور از سروصدای مزاحم: هدف نهایی از انتخاب مکانی مناسب برای حفظ قرآن، حفظ و ارتقای تمرکز است. به همین ترتیب، اولین و مهم‌ترین ویژگی مکان حفظ، دوری از سروصدا و شلوغی است. وقتی در محیطی شلوغ قرآن حفظ می‌کنیم، محفوظات ما عمیق نخواهند بود و بعد از مدت‌زمان کوتاهی هم این محفوظات سطحی را از دست خواهیم داد؛ بنابراین همیشه محلی دور از جمعیت و سروصدای محیط را انتخاب کنید.
• حذف عوامل حواس‌پرتی: یکی دیگر از ویژگی‌های یک محل مناسب برای حفظ این است که در آن عوامل حواس‌پرتی وجود نداشته باشد. تلویزیون، رادیو، تلفن همراه، ابزارهای سرگرمی، تصاویر شلوغ و… از جمله وسایلی هستند که تمرکز ما را مختل می‌کنند. زمانی که در اطراف چنین عواملی باشیم، ممکن است گاه‌وبی‌گاه ذهن ما درگیر این ابزار شوند و به‌راحتی تمرکز خود را از دست بدهیم. در عوض، بهتر است مکان ساده‌ای انتخاب کنیم که توجه ما را به خود جلب نکند.
• فراهم‌آوری دما و نور مناسب: دما و روشنایی مکان هم از دیگر عوامل مؤثر در حفظ قرآن محسوب می‌شوند. به‌عنوان‌مثال: یک مکان نسبتاً تاریک، به‌تدریج باعث خواب‌آلودگی و کسلی می‌شود. همچنین مکان خیلی گرم، فرد را بی‌حال و کم‌انرژی می‌کند؛ بنابراین در انتخاب محل مناسب، هوشمندانه عمل کنید. ایده‌آل‌ترین شرایط، فضایی روشن و نسبتاً خنک است.
• داشتن شایستگی معنوی: همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، حفظ قرآن عملی بسیار ارزشمند است. زمانی که قرآن می‌خوانیم در واقع، پروردگار در حال گفتگو با ماست و ما وحی الهی نازل شده بر پیامبر خاتم (ص) را قرائت می‌کنیم. چنین کار مهم و والایی، باید در مکانی شایسته انجام شود. زمانی که قدر و منزلت قرآن را به جا می‌آوریم و مکانی شایسته را برای این کار اختصاص می‌دهیم، می‌توانیم انس بیشتری با آیات قرآن بگیریم و حضور قلب بیشتری داشته باشیم.

کلام آخر

در این مقاله اهمیت انتخاب زمان و مکان صحیح حفظ قرآن را بررسی کردیم. همچنین سعی کردیم شما را با ویژگی‌های مکان و زمان مناسب حفظ آشنا کنیم تا با بررسی زوایای مختلف جسمی و ذهنی، شما را به سمت حفظی مؤثرتر و ماناتر راهنمایی کنیم. خوب است به یاد داشته باشیم که عوامل محیطی در موفقیت هر فردی نقش بزرگی دارد و یک حافظ موفق می‌بایست تا جای ممکن، محیط و عوامل خارجی را به نفع خود بچیند. قدردان همراهی گرم شما هستیم.